Lesboek

Volgens Die Welt ‘ons boek van het seizoen’, dat wekt verwachtingen!

Inge Lohmark onderwijst al meer dan dertig jaar het vak biologie aan het Charles Darwin College in een plaatsje in voormalig Oost-Duitsland. Ze is heel streng - zonder ooit haar geduld te verliezen - en spreekt haar leerlingen aan met ‘u’, zoals ze zelf ook wenst te worden aangesproken. Als ze vindt dat een klas te ver gaat, haalt ze simpelweg haar vingernagels over het schoolbord.
Erg dol is Lohmark trouwens niet op haar leerlingen; ze noemt ze in gedachten blindgangers, parasieten of bloedzuigers en wenst ze allerlei narigheid toe. Ze betreurt het zeer dat er geen cijfers meer worden gegeven voor orde, ijver, medewerking en gedrag.
Maar dan is daar die ene stille leerlinge die zo gepest wordt. Door haar krijgt Lohmark te maken met verwarrende gevoelens. Overtuigd van de misvatting dat het helpen van zwakken indruist tegen de evolutie, weet ze niet wat ze aan moet met haar gevoelens van empathie.

Het verhaal is één lange gedachtestroom van Lohmark, die regelmatig heel interessant is, maar even zo vaak verliest Judith Schalansky zich in opsommingen van natuurkundige en biologische feiten. Hierdoor wordt het vooral een lesboek, en geen mooie roman.
Bijvoorbeeld: Het kruisingsschema van twee homozygote runderrassen. Dominant-recessieve overerving. Een bont gezelschap. Helemaal bovenaan ontmoette een zwart-wit gevlekte stier een roodbruine koe. Dat leverde zwarte kalveren op. Maar dan, een generatie verder, geschiedde het wonder, regulaire opsplitsing van de kenmerken: zestien, vier keer vier mogelijkheden. Allemaal bonte hybriden. […] zodra er een kruising plaatsvindt van twee homozygote individuen die in meer dan één kenmerk verschillen, komt het in de tweede dochtergeneratie tot een echte en duurzame nieuwe combinatie van erfelijke eigenschappen.

Nou zou je best wat parallellen kunnen trekken tussen deze verhandelingen en de gedachten en gevoelens van mevrouw Lohmark. Vermoedelijk is dat ook wel de bedoeling. Maar erg voor de hand liggend zijn ze vaak niet, je raakt gemakkelijk de weg kwijt als je de diepere lagen probeert te doorgronden. Zijn ze er wel? En zo ja, wat bedoelt Schalansky dan?

De lessen van mevrouw Lohmark is opgebouwd als een biologieboek, onderverdeeld in hoofdstukken met titels en subtitels als ‘Ecosystemen’ en ’Broedgemeenschap’. Tevens is het zeer fraai en verzorgd uitgevoerd, gebonden met een leeslintje, gedrukt op mooi papier en rijkelijk voorzien van mooie illustraties in de vorm van pentekeningen, door Schalansky zelf gemaakt.

Al met al een aardig boek, maar je hoeft het geen voorrang te geven op de rest van de boeken die je nog wilt lezen.

Goed vertaald door Goverdien Hauth-Grubben.