Gowee, gowee!

De schettervogel of toerako wordt ook wel go-away bird genoemd en is in Zimbabwe een veelvoorkomende, onopvallende, grijze vogel met een spookachtige, hoge roep: gowee, gowee! (ga weg, ga weg!). Elise hoort hem dagelijks.

In De roep van de schettervogel volgen we een paar jaar uit het leven van vertelster Elise. Aan het begin van het boek is ze twaalf, aan het einde veertien. Het verhaal begint rond het jaar 2000 en speelt zich af in het Zimbabwe onder bewind van dictator Robert Mugabe. Voor de blanke Elise is het leven dan nog een grote idylle. Haar vader is gestorven toen ze heel klein was maar ze mist hem eigenlijk niet. Ze leeft met haar moeder een volmaakt leventje in een huis op het terrein van de boerderij waar haar moeder een baan heeft, omringd door bediendes en andere werknemers. Elise komt niets te kort, er is voldoende eten en drinken en ze speelt vaak met (zwarte) kinderen uit de buurt. Zwart en blank leven in harmonie met elkaar, in ieder geval op het eerste gezicht.

Maar dan kantelt Elise’s wereld. Mugabe’s volgelingen beginnen met de boerderijbezettingen, verjagen de blanke boeren en beginnen te plunderen en te moorden. Haar moeder besluit te gaan samenwonen met Steve en ze verhuizen naar een huis op het terrein van de veiliger gelegen tabaksboerderij van Mark Cooper, waar ze allebei werk hebben gevonden.
In eerste instantie dringt de ernst van de situatie niet door tot de naïeve Elise. Ze sluit vriendschap met de zoon van Cooper, en op school met het zwarte Shona-meisje Kurai.
Naarmate het verhaal vordert raakt Elise steeds beter doordrongen van de ellendige situatie waarin het land verkeert. En van de verschillen tussen zwart en blank. Ze begint te begrijpen dat niet iedereen gelijk is, en dat ook niet iedereen hetzelfde denkt en vindt.
In Zimbabwe wonen was net zoiets als een lastige jongere broer of zus hebben. Het land was luidruchtig, storend en onbeschoft. Het eiste al je aandacht op, vrat energie, verpestte gezinsuitstapjes en gesprekken aan tafel, en ’s nachts lag iedereen te piekeren hoe het verder met hem moest. Al onze problemen draaiden om de problemen van Zimbabwe.

Als het echt gevaarlijk wordt en meer en meer blanken Zimbabwe verlaten en naar Groot-Brittannië, Nieuw-Zeeland en Australië gaan, verkast het gezin van Elise naar een hotel in Harare. Steve en haar moeder blijven wel werken op de boerderij, overdag zijn er genoeg collega’s op het terrein, maar ze durven niet meer in hun huis te slapen.

Het boek springt van de hak op de tak, daar moet je een beetje aan wennen. Maar het past heel goed bij gedachtewereld van zo’n jong meisje en de situatie waarin ze zich bevindt.
Ik merkte dat mijn gedachten rondfladderden als een vliegende mier, heel even op iets landden, om vervolgens naar iets anders over te springen, bijna zonder een voetafdruk achter te laten.

Auteur Andrea Eames is zelf opgegroeid in Zimbabwe, en heeft de boerderijbezettingen meegemaakt. Het verhaal bevat dan ook autobiografische elementen. In Nederland zijn bijzonder weinig romans over Zimbabwe verkrijgbaar, zeker niet over de tijd van de boerderijbezettingen. Alleen al daarom is De roep van de schettervogel de moeite waard om te lezen. Daarnaast is het mooi geschreven en goed vertaald, met zorgvuldig gekozen bewoordingen.