Ik mis de sneeuw!

Als de 18-jarige Noord-Zweedse Hanna in 1904 door haar moeder Elin wordt weggestuurd om een eigen leven op te bouwen, kan geen van beide vrouwen bevroeden wat dat leven haar zal gaan brengen. Na wat omzwervingen monstert Hanna aan als kokkin op het stoomschip Lovisa, dat met een lading hout naar Australië afvaart. Aan boord van de Lovisa leert Hanna stuurman Lars kennen en ze trouwen. Hij komt echter een maand na de huwelijksvoltrekking al te overlijden en Hanna besluit in de eerstvolgende haven van boord te gaan, want de herinneringen aan Lars verstikken haar. Zo raakt ze verzeild in Lourenço Marques, het tegenwoordige Maputo, de hoofdstad van Mozambique, Oost-Afrika. Ze neemt haar intrek in een goedkoop hotel vlakbij de haven.

Hanna blijft door omstandigheden langer in het hotel en leert haar Afrikaanse bewoners beter kennen. Het is namelijk geen hotel, maar een bordeel waar vooral zeelieden en Zuid-Afrikaanse zakenlui aan hun trekken komen. Na een tijdje trouwt Hanna met de Portugese eigenaar, en als ook die overlijdt, erft ze het bordeel. Hanna kan en wil ‘de vrouwen die haar overleden man haar had nagelaten’ niet in de steek laten en neemt de touwtjes voortvarend in handen.

Het leven als blanke bordeelhoudster in Afrika is echter niet gemakkelijk. Hanna loopt continue tegen vooroordelen, discriminatie en cultuurverschillen aan. Zoals een kennis haar een keer uitlegt: ’De zwarten zijn slechts schaduwen van ons. Ze hebben geen kleur. God heeft ze zwart gemaakt zodat wij ze niet hoeven te zien in het donker.’ En zoals ze het zelf ervaart: Hanna leefde op een triest continent, waar de enigen die lachten – bovendien vaak veel te hard – de blanke mensen waren. Maar die lach, dat wist ze, was meestal alleen een manier om een gevoel van spanning te verbergen die gemakkelijk kon uitgroeien tot angst. Voor het donker, voor de mensen die daar waren maar die je niet kon zien.

Auteur Henning Mankell werd in Nederland vooral bekend door zijn detectives over Kurt Wallander. Daarnaast heeft hij ook een groot oeuvre aan romans - waarvan er veel in Afrika spelen - en een paar kinderboeken op zijn naam staan. De romanGeschiedenis van een gevallen engel is gebaseerd op een paar documenten in het koloniale archief in Maputo, want Hanna heeft echt bestaan.
Mankell’s kracht ligt in zijn beschrijvingen van landschappen, culturen en mensen. In deze roman geeft hij heel knap weer hoe Hanna verlangt naar hechting, vooral met de vrouwen in haar bordeel. En hoe ze daar maar niet in slaagt door het wantrouwen dat de prostituees koesteren jegens iedereen die blank is. Ze kunnen en willen Hanna niet als gelijke zien.
Toch een kleine kanttekening, want er miste iets in deze roman, en de echte Wallander-liefhebbers zullen het (h)erkennen: de sneeuw en koude, het grauwe en gure weer. Zweden dus. Want daarin excelleert Mankell pas echt: het beschrijven van zijn geboorteland…

Goed vertaald door Clementine Luijten