Leiderschap?

Peter d’Hamecourt was van 1989 tot 2008 correspondent in Moskou, voor o.a. het NOS Journaal en het AD. Hij heeft de opkomst van Vladimir Vladimirovitsj Poetin van dichtbij meegemaakt, en heeft dit interessante boek over hem geschreven. D’Hamecourt put uit verschillende bronnen: vrienden, boeken, interviews, en het resultaat is één lange opsomming van ellende. Maar ondanks de vele – voor ons vaak onuitsprekelijke en niet te onthouden – namen die de revue passeren, weet d’Hamecourt een overzichtelijk en helder verslag te geven van het ijzingwekkende politieke leven van Poetin, van 1999 tot oktober 2011.

Poetin werkte bijna 25 jaar voor de Russische geheime dienst KGB en diens opvolger de FSB, waarbij hij onder meer verantwoordelijk was voor het verhoor en de internering van dissidenten en westerse spionnen. Toen hij in 1999 eerste minister werd onder Boris Jeltsin, had buiten Rusland nog niemand van hem gehoord. Maar ook binnen Rusland wist eigenlijk niemand iets over hem te vertellen. In 2000 schoof Poetin Jeltsin zonder pardon aan de kant en werd zelf president van Rusland, tot 2008. Daarna werd hij noodgedwongen premier onder zijn vriendje en marionet Dmitri Medvedev, omdat de grondwet meer dan twee termijnen presidentschap na elkaar verbiedt. Eind 2011 doet hij weer een gooi naar het presidentschap vanaf 2012.

D’Hamecourt beschrijft Poetin, ook nu nog de ongekroonde koning van Rusland, als een kille en meedogenloze leider, die goed voor zichzelf en zijn vriendjes zorgt. Hij onderdrukt de persvrijheid en treedt extreem hard op tegen iedereen die zijn regeringsbeleid bekritiseert. En de echte problematiek waar Rusland onder gebukt gaat, pakt hij niet aan.
De corruptie bijvoorbeeld groeit onder zijn bewind naar een bedrag in de miljarden, in waarde uitgedrukt goed voor een kwart van het bruto nationaal product. Daarnaast heeft Poetin onder andere beloofd het zogenaamde ‘Tsjetsjeense terrorisme’ de kop in te drukken, maar de ‘terroristische’ aanslagen blijven aanhouden. Er zijn mensen die in de loop der jaren toch zijn gaan twijfelen of al die aanslagen überhaupt wel door terroristen worden uitgevoerd.

Doortastend leiderschap is bij nationale rampen ook al ver te zoeken. D’Hamecourt noemt er een paar, waaronder die van de in 2000 verongelukte onderzeeër De Koersk in de Barentszzee. Hierbij kwamen alle 118 opvarenden om het leven omdat het Kremlin aanvankelijk geen buitenlandse hulp duldde, terwijl ze zelf niet over de technologie beschikten om de ontsnappingsluiken van buitenaf te openen. Toen Noorse duikers eindelijk, na dagen wachten, mochten afdalen, waren ze te laat en was De Koersk vol water gelopen. Poetin liet tijdens de dagenlang durende ‘reddingsoperatie’ zijn gezicht niet zien in de thuishaven van De Koersk.

Uiteraard besteedt d’Hamecourt ook aandacht aan het feit dat en passant Poetin’s tegenstanders een voor een worden uitgeschakeld. Advocaten verdwijnen na vage beschuldigingen en schijnprocessen voor lange tijd achter de tralies, kritische journalisten zijn hun leven niet zeker, politieke tegenstanders worden verbannen of kiezen eieren voor hun geld en vluchten naar het westen.
In 1999 kon niemand d’Hamecourt iets vertellen over Poetin, nu wil niemand meer iets over hem vertellen.

Poetin heeft zijn macht over de media ook gebruikt om zijn eigen imago bij te stellen. Vroeger gold hij als een grijze bureaucraat, maar sinds hij aan de macht is wordt hij in de kranten omschreven als een heroïsche visionair, een macho met een gouden hart waar alle Russische vrouwen voor in katzwijm vallen. Dat er mensen zijn die daarin trappen, is misschien nog het grootste bewijs van zijn macht.
Citaat van Jean-Michel Carré, maker van de documentaire The Putin System (2008)