Grote klasse!

Meesterlijk. Jeroen Brouwers vertelt in Bezonken rood over de hallucinante en mensonwaardige ervaringen die hij als vierjarig jongetje in het Jappenkamp Tjideng op Java tijdens W.O. II heeft moeten meemaken en zien. Dit boek is één brok therapeutisch schrijven, maar dan wel met literaire aspiraties op wereldformaat. Het is het ei dat hij –40 jaar na datum- naar aanleiding van het overlijden van zijn moeder (in februari 1981) kwijt moest.

Hij spaart zijn lezers evenwel niet. Wat hij beschrijft is zo gruwelijk dat het mooi wordt. Dat heeft natuurlijk alles te maken met het grootse talent waarmee hij dat doet. Maar er is nog een contradictie: door tot in het uiterste te beschrijven hoezeer hij zijn moeder is gaan verachten, houdt dit boek tegelijk de grootst mogelijke verering voor zijn moeder in. Het verhaal is één grote hunkering naar zijn moeder. Door wat hij in Tjideng als ukje heeft meegemaakt, nam Jeroen Brouwers immers op zeer jonge leeftijd afscheid van zijn mooie, zorgeloze moeder. Na het kamp werd ze immers nooit meer hoe en wie ze ooit is geweest. Ook na het kamp heeft hij te vaak afscheid van haar moeten nemen. “We raakten verkeerd verbonden,” schrijft Brouwers zeer gevat. Alleen wie zelf op jonge leeftijd al te vaak afscheid heeft moeten nemen van zijn moeder kan de ware betekenis en impact van deze woorden vatten. Zijn diepe verachting voor zijn moeder-van-tijdens-en-na-het-kamp is niets anders dan een schreeuw om zijn echte moeder, gesublimeerd in de ‘verschijning’ van Liza, een twintigjarige schooljuf waarmee hij als jongeling ooit enkele dagen innig verkeerde. In zijn verbeelding is zij zijn moeder van voor het kamp. Bij het overlijden van zijn bejaarde moeder, doet Brouwers verwoede pogingen om het contact met zijn moeder terug te vinden. Maar verder dan mistige herinneringen en visioenen aan Liza komt hij niet. Liza, … zijn moeder.

Bezonken rood is een in-droevig boek dat je meteen opnieuw wil lezen, en opnieuw en opnieuw … Grote klasse!