Intrigerend verhaal in gedurfde stijl

De Kraai, vijftiger en leraar Nederlands aan een middelbare school voor beroepsonderwijs, neemt in De Leraar het woord. Op besliste, cynische en soms ronduit racistische toon laat hij de lezer weten hoe hij over de beroepsleerlingen denkt, of eerder: hoe zeer hij ze minacht. Toch schuilt in De Kraai geen slecht mens: hij denkt en handelt ecologisch, steunt de derde wereld en organiseert op zijn school de actie Schrijf ze Vrij. Zijn motto blijft evenwel “L’enfer, c’est les autres” en dit gaat zeker op wanneer hij het over zijn leerlingen heeft. Ook voor de directeur, de onderdirecteur en zijn collega’s heeft hij niet veel over; hoewel ‘het vroeger beter was’. Toch stelt de gedesillusioneerde De Kraai zich tot doel één leerling te ‘redden’. Voor één leerling maakt hij een uitzondering ... Die wil hij iets bijbrengen, de taal (Nederlands) aanleren, levenslessen geven ...

De lezer krijgt de illusie de man na een zeventigtal bladzijden te kennen, maar blijft toch ergens de hoop koesteren zijn verbittering te zien omslaan in positiviteit. Het verhaal kan immers niet blijven gedijen in al deze negativiteit?!

Op een dag wordt De Kraai in klas het voorwerp van een uit de hand gelopen grap. Zelf noemt hij het “het voorval”, maar weidt er verder niet al te veel over uit. Toch zijn vanaf dan zijn stoppen blijkbaar doorgeslagen en krijgt de lezer beetje bij beetje te lezen wat hij met ‘zijn’ leerling van plan is en hoe hij dus echt in elkaar steekt ...

In dit meeslepende verhaal schetst Koubaa een herkenbaar, realistisch maar tegelijk zeer defaitistisch portret van het (beroeps)onderwijs (in Brussel?). Maar meer nog dan het onderwijs of (het beroep van) ‘de leraar’ legt Koubaa vast hoe het rechtse gedachtegoed tot in de diepste vezels van onze samenleving is doorgedrongen en ‘genormaliseerd’. Als hij een leraar zulke dingen kan laten denken, dan mag het wel duidelijk zijn hoe zeer de maatschappij verrechtst is.

Koubaa kruipt zo diep in het personage van De Kraai dat je als lezer bijna de scheidslijn niet meer terugvindt tussen de boodschap die Koubaa wil meegeven en het rechtse gebral van zijn hoofdpersonage. De boodschap van de roman sluit echter naadloos aan bij wat Peter Nadas vertelde in zijn Arbeidsliederen bij de opening van het Passa Porta Festival te Brussel (2009):

“... Wie moorden wil, wordt een moordenaar en diegene die werkelijk bloed wil zien vloeien, zal dit ook werkelijk zien. Ten slotte zei hij nog dat als het bloed over tien jaar opnieuw met brede stromen zou vloeien, ze moesten bedenken dat dit door zulke praatjes kwam, door zulke woorden, en nergens anders door.”

Koubaa’s schrijfstijl is ontdaan van alle onnodige adjectieven en de korte zinnen en dito hoofdstukken brengen aardig vaart in het verhaal. De boodschap die hij in de mond van het hoofpersonage legt, is bikkelhard, cynisch en niet zelden een bundeling van gemeenplaatsen. Hoe langer, hoe meer wordt duidelijk dat De Kraai verbitterd is geraakt door zijn ervaringen tijdens zijn loopbaan, zijn leven, maar vooral ook door zijn jeugd (afwezige vader). Koubaa laat tijdens het verhaal een aantal items afwisselend op de voorgrond treden: zijn weggelopen vader, het feit dat hij ooit door zijn vader werd achterlaten in het bos, de goede band met zijn moeder, de muziek van Rachmaninov, het fenomeen winterslaap, fotografie, katten ... Uiteindelijk zullen al deze elementen in de epiloog hun betekenis krijgen.

Het verhaal kent een onverwachte afloop, maar is –gezien de actualiteit- jammer genoeg niet wereldvreemd, wel schokkend.

Een intrigerend boek in een aparte, gedurfde stijl.