Ontstoft: Vraag het aan het Stof (John Fante)

Vraag het aan het Stof is een intrigerende roman vol tegenstellingen. Arturo Bandini vindt zichzelf een succesvolle jonge schrijver en betrekt een hotelkamer in Los Angeles waar hij het helemaal wil maken. De waarheid is echter dat hij als debutant amper één verhaal gepubliceerd kreeg (in een tijdschrift dan nog) en de eindjes aan elkaar moet knopen.

Hij noemt zichzelf een Don Juan, maar verkrampt bij elke vrouwelijke toenadering. Hij wordt stapelverliefd op de Mexicaanse dienster Camilla Lopez, maar slaagt er niet in haar te ontmoeten zonder dat ze elkaar in het haar vliegen. Hij aanbidt én misprijst haar omwille van haar Mexicaanse roots. Terwijl hij zelf een ingeweken Italiaan is, ziet hij zichzelf als een echte Amerikaan. Hij wil liefhebben, maar krijgt dit niet voor elkaar. Hij wil schrijven, maar komt aanvankelijk niet op verhaal. Hij zegt onversaagd door het leven te gaan, maar is als de dood voor bloed, hoogtes, de dood en aardbevingen … Uitgerekend dat laatste overkomt hem later in het boek letterlijk: nadat hij toegeeft aan de vleselijke lusten van Vera Rivken, die ongevraagd zijn leven binnendringt, zit Arturo middenin een aardbeving. Of die apocalyps écht is of veroorzaakt wordt door zijn onkuisheid, valt voor de lezer moeilijk op te maken. De grond onder zijn gelovige voeten is alleszins gaan schuiven ...

Vraag het aan het Stof is in die zin ook een existentialistisch werk. Arturo rekent af mét, maar legt ook rekenschap af ààn zijn katholieke geloof. Tegelijk verleent hij als jonge, goddeloze auteur de grote uitgever Hackmuth een goddelijke status. Uit wiens hand zou Arturo anders moeten eten? Bandini zoekt naar de zin van het leven en beseft hoe zinloos alles is: “We moeten allemaal dood.” Het is de zoekende Arturo Bandini wazig voor de ogen: hoe schrijf ik die éne roman die iedereen wil lezen? Hoe verover ik Camilla’s hart? Niet voor niets vallen de woordje ‘mist’ en ‘nevel’ om de haverklap. Zijn schrijverschap zit in het slob, hij bijt in het zand … Het woordje ‘stof’ komt maar liefst 30 keer voor in Vertel het aan het Stof. Ook ‘bloed’, 'nevel', 'mist' en ‘dood’ zouden hun plaats opeisen in een Vraag-het-aan-het-Stof-Wordle.

Zal Arturo Bandini zijn meesterwerk nog schrijven? Zal hij Camilla –die overigens zélf hopeloos verliefd is op de voor haar onbereikbare Sammy- alsnog voor zich kunnen winnen? Deze vragen houden de lezer tot op de laatste bladzijden vast. Terwijl Arturo in zijn eerste opzet nog blijkt te lukken –Hackmuth geeft zijn eerste boek uit- loopt het met Camilla helemaal verkeerd … John Fante zorgt alleszins voor een ontroerend slot, een waardige apotheose die de levensvraag van Arturo Bandini lijkt te beantwoorden met de titel van het boek.

In al dat sérieux, blijft auteur John Fante toch een heel lichtvoetige en zelfs quasi-ironische toon aanslaan wat mij sterk deed denken aan de absurde sfeer in Catch 22 van Joseph Heller. Met Vraag het aan het Stof verdient Fante zeker zijn plaats naast Heller, Fitzgerald en Faulkner. Een terechte heruitgave van uitgeverij Meulenhoff.