Inspiratie van de oudste uitvinder ter wereld

Miljarden jaren aan innovatie gratis beschikbaar luidt de ondertitel van Ylva Poelmans boek De natuur als uitvinder. Dat geeft de insteek van dit boek over bionica heel goed weer. Het gaat over het opdoen van inspiratie voor onze menselijke techniek, bij de oude meesteres: de natuur. Dat is wat bionica doet. Beter goed gejat dan slecht verzonnen, zegt de auteur daar zelf over in het interview dat Hebban onlangs publiceerde en een van de hoofdstukken in het boek draagt zelfs die titel.

De natuur als uitvinder bouwt goed op van een korte inleiding over wat bionica is, naar hoe je daadwerkelijk inspiratie kunt opdoen in de natuur. Dit spieken in de natuur wordt met veel voorbeelden, zoals bijvoorbeeld over alle verschillende ‘gereedschapstoepassingen’ van de snavels van vogels, uitgewerkt. De snavel van de grote grondvink werkt bijvoorbeeld als notenkraker, die van de pelikaan als schepnet, die van de reiger als speer en die van de toekan als koelsysteem. Nader onderzoek naar deze functies levert inzicht op in de slimme structuren die de natuur door evolutie aangebracht heeft. Er wordt duidelijk waarom de toekan toch kan functioneren, ondanks die enorme snavel en hoe wij van die aanpassing van de natuur kunnen leren. Daardoor krijgt de lezer een helder beeld van hoe een bionicus om zich heen kijkt. Even verderop zijn mooie eyeopeners te vinden over natuurlijke toepassingen van het wiel, motoren en explosies. Bijna alles wat wij mensen bedenken, is ook al eens uitgeprobeerd door de natuur.

Op veel vlakken is de biologische techniek gewoon beter dan de menselijke, blijkt in het volgende deel. Per definitie op het vlak van duurzaamheid, bijvoorbeeld: alle ingrediënten die de natuur in zijn uitvindingen gebruikt, zijn recyclebaar. Maar er zijn veel meer vlakken waar wij het nakijken hebben, zoals energiezuinigheid, superkrachtige materialen (spinnenzijde) en het gebruiken van natuurkundige principes die wij mensen nog maar net ontdekt hebben (de gekko die Van der Waalskrachten gebruikt om aan glas te blijven ‘kleven’).

Behalve op bouwmethoden en technische oplossingen uit de natuur gaat het boek ook in op dierlijk gedrag en wat we daar van kunnen leren. Optimalisatie van logistiek bijvoorbeeld en samenwerkende robots op basis van insecten, maar ook oplossingen voor regeldruk, met dank aan spreeuwen.

Het boek is in een luchtige, vaak humoristische stijl geschreven, waardoor de soms ingewikkelde principes en voorbeelden eenvoudig te begrijpen zijn en de lezer geboeid blijft. Daar dragen de uitstekende illustraties van Maartje Kunen ook sterk aan bij. De tekeningen, in duotoon uitgevoerd, verluchten de tekst en geven visuele ondersteuning aan de voorbeelden. Ook het gebruik van kaders en heldere subhoofdstuktitels maakt dat de aandacht steeds vastgehouden wordt.

Bionica gaat leven voor de lezer, door de vele voorbeelden, de heldere uitleg en de goede balans tussen wetenschappelijke onderbouwing en toegankelijke schrijfstijl. Ylva Poelman overtuigt met De natuur als uitvinder.