Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×

Hebban vandaag

Dossier /

Dossier Henning Mankell

De reeks met inspecteur Kurt Wallander in de hoofdrol is een wereldwijd succes, meermaals bekroond en intussen in meer dan 30 talen vertaald. Ruim 20 miljoen exemplaren van het werk van Henning Mankell gingen over de toonbank. Deze zesenvijftigjarige Zweed schrijft misdaadromans, jeugdboeken, boeken over Afrika en toneelstukken. Hij is niet alleen auteur, maar ook regisseur die zijn liefde voor Afrika onvermoeibaar uitdraagt. Een man met uitgesproken opvattingen over de wereldpolitiek en haar leiders.
Tijd voor: dossier Henning Mankell.


Jeugd en leven
Henning Mankell werd op 3 februari 1948 geboren in Stockholm. Zijn jeugd bracht hij door in het ijskoude Harjedalen in Noord-Zweden. Zijn vader, een rechter, voedde hem en zijn zus op. 'Mijn moeder deed wat veel mannen doen. Ze verliet het gezin.’ Ondanks dit gegeven kijkt hij terug op een gelukkige jeugd. Het gezin Mankell woonde in een appartement boven de rechtszaal. ‘Sinds mijn jeugd ben ik geïnteresseerd in de werking van het juridische systeem.’ Hij leerde dat verbeelding een instrument kan zijn om creativiteit te ontwikkelen én te overleven. 'In mijn hoofd maakte ik een andere moeder die de moeder die ons verlaten had, kon vervangen.’
De middelbare school inspireerde Mankell slechts matig. Op zijn zestiende besloot hij te gaan varen. Zijn vader, hoewel teleurgesteld, kon begrip opbrengen voor de rusteloze geest van zijn zoon. Twee jaar lang werkte de schrijver op een Zweeds schip. Achteraf beschouwt hij deze tijd als 'de echte universiteit van het leven'. Daarna woonde hij nog twee jaar in Parijs en in 1968 keerde hij terug naar Zweden. Henning Mankell, 20 jaar oud, wilde toneelschrijver worden. Zijn eerste theaterstuk droeg de titel 'The Amusement Park' en had de Zweedse koloniale belangen in Zuid Amerika als thema. Niet lang daarna begon hij aan zijn eerste roman. Zijn vader, Ivar Mankell, stierf in 1972 kort voor de publicatie van 'The Stone Blaster'. Henning Mankell was 24. Ook nu nog is hij trots op dit boek. 'Het gaat over een oude man die terugkijkt op zijn leven en de Zweedse samenleving.' Dit boek is nog steeds verkrijgbaar in Zweden, maar het is niet vertaald.
In 1972 gaat Henning Mankell voor het eerst naar Afrika, dit zal een stempel drukken op zijn latere werk. In de jaren tachtig pendelt hij heen en weer tussen Zweden en Afrika. Dit doet hij tot op heden nog steeds. In Zweden werkt hij in allerlei theaters als regisseur evenals in Maputo bij het enige professionele theatergezelschap in Mozambique.


Henning Mankell was en is een geëngageerde auteur die begaan is met het lot van Afrika. Regelmatig neemt hij stelling in allerlei politieke kwesties. Zelf zegt hij: 'Dan ben ik maar ouderwets als ik een pleidooi houd voor solidariteit. Ik heb veel van mijn linkse opvattingen uit de zeventiger jaren behouden.’ In Mozambique steunde hij de totstandkoming van theaters. Zijn liefde voor Afrika klinkt door in bijna al zijn boeken.
Henning Mankell trouwde in 1998 met Eva Bergman - regisseur. Ze is zijn derde vrouw en de dochter van Ingmar Bergman.

De Wallander-reeks
Als gevolg van een roman over racisme ontstaat inspecteur Wallander, die vanwege het grote succes van het boek ‘Moordenaar zonder gezicht’ (1992) de hoofdpersoon wordt van een serie boeken. Deze Wallander-reeks begint op 8 januari 1990. De hoofdpersoon is Kurt Wallander. Mankell plukte deze naam lukraak uit een telefoonboek. Het verhaal speelt zich af in Ystad, een stad in het zuiden van Zweden. Na het eerste boek zouden er nog 8 volgen.
In de boeken komen veel dezelfde personages terug. Om er een paar te noemen: Ebba, secretaresse en steun en toeverlaat van Kurt Wallander. Rydberg, de overleden inspirator, Nyberg, de humeurige man van de technische recherche en Linda, Wallanders dochter. Haar jeugdige onbezonnenheid levert Wallander de nodige hoofdbrekens op.

Naarmate de reeks vordert worden de karakters van de hoofdpersonen verder uitgewerkt. De sleutelfiguur Kurt Wallander is een melancholieke, hard werkende politieman die zich zorgen maakt over de maatschappelijke ontwikkelingen in Zweden. Hij wordt geconfronteerd met extreem geweld en vraagt zich meermaals af ‘waar moet het heen met de wereld’. Daarnaast tobt hij regelmatig met zijn gezondheid; hij is te dik, ondervindt hier last van en drinkt te veel. In relaties is hij niet succesvol en eigenlijk heeft hij de scheiding van zijn vrouw Mona niet verwerkt. Hij worstelt met een veeleisende en mopperige vader en zijn salaris is ook niet om over naar huis te schrijven. Kortom: een mens van vlees en bloed die het ook niet allemaal weet……
Een ander terugkerend thema is de weersgesteldheid. In alle boeken zorgt de beschrijving van weer en wind, kou en zon voor een vaak melancholiek en vooral Zweeds decor.
Mankell beschrijft in de Wallander-reeks vaak extreme situaties en gruwelijke misdaden. Een vrouw die zichzelf in brand steekt op een koolzaadakker (Dwaalsporen), een jonge vrouw die verkoold gevonden wordt in een electriciteitshuisje (De blinde muur) of een gespietst lijk (De vijfde vrouw)... Henning Mankell zegt hierover: ‘ik gebruik soms sterke beelden ….. maar wat voor gruwelijks je ook bedenkt en schrijft, de werkelijkheid is nog veel gruwelijker en slechter.’
Meestal zijn het gewone mensen die de dupe worden. Maar de oorzaken van de misdrijven vinden hun voedingsbodem in de samenleving. Via Wallander ventileert Mankell zijn ongerustheid over de toestand in de wereld.
Lijkt Henning Mankell op zijn hoofdpersoon Kurt Wallander? De auteur zelf vindt van niet. ‘Er zijn weinig overeenkomsten tussen hem en mij. We zijn wel even oud, we werken veel en we houden van opera's. Dat is alles, voor de rest zijn er veel verschillen.’

In het laatste en negende boek uit de Walander reeks staat een voorwoord voor de lezers. Hierin geeft Mankell aan dat hij de Wallander-reeks als ondertitel mee zou willen geven: ‘romans over de Europese onrust’. In dit boek uit 1999 staan 5 verhalen waarin we kennis kunnen maken met de jeugdige Wallander. Dit boek is nog niet in het Nederlands vertaald. De schrijver heeft aangegeven dat er geen nieuwe delen zullen volgen. Oorspronkelijk had hij 10 boeken gepland. ‘Er zat genoeg stof voor 10 boeken over Wallander in mijn hoofd.’


Eén van die 10 boeken kon hij niet voltooien. ‘De plot had te maken met het misbruik van kinderen. Al schrijvend ging mij dat enorm tegenstaan….. ik heb alles weggegooid’. In een ander interview zegt hij: ‘ ik wilde mijn lezers niet confronteren met boeken van een vermoeide schrijver.’

Andere misdaadromans
Innan Frosten (Voor de vorst) en Danslararens aterkomst (De terugkeer van de dansleraar) zijn nog niet in het Nederlands vertaald. Het eerste boek is een soort vervolg op de Wallander-reeks. De hoofdrol in dit boek is weggelegd voor de dochter van Wallander - Linda. Op de achtergrond is haar vader – Kurt - als adviseur aanwezig. Het Nederlandse geschenk ter ere van ‘de maand van het spannende boek 2004’ is getiteld ‘Het graf’. Ook in dit verhaal komen we Linda tegen in gezelschap van Stefan Lindman. Hij is de hoofdpersoon uit het andere boek, Danslararens aterkomst. Dit is een stand-alone-boek waarin de Duits-Zweedse verhouding tijdens de Tweede Wereldoorlog een prominente plek inneemt. In dit boek komt een passage voor waarin Stefan Lindman een SS-uniform ontdekt in een kast. Henning Mankell zegt hierover: ‘Ik was 14 jaar en was op bezoek bij een vriend. Zijn vader was tandarts. We speelden dat ik naar het toilet moest en openden een deur van een kast. Hier hing een SS-uniform. Toen wist ik dus dat deze aardige tandarts uit Duitsland gevlucht was om in Zweden onder een andere naam onder te duiken. Hij had het oude uniform bewaard. Dat was in 1962, 17 jaar na de oorlog.’

Mankell inspireert velen, maar welke auteurs hebben hem geïnspireerd? In diverse interviews komen twee namen langs. Allereerst Shakespeare - Macbeth. De schrijver noemt dit: ‘Het beste misdaadverhaal dat ik ooit gelezen heb.’ Daarnaast valt altijd weer de naam van John le Carré.
Wat vindt Henning Mankell van de misdaadroman? Waarom heeft hij dit genre gekozen?
‘Het spannende verhaal is geen doel op zich. Ik schrijf vanuit sociale betrokkenheid. Eerst is er de bedoeling en dan de plot. Nooit andersom. Ik moet iets willen overbrengen. De misdaadroman is daarvoor bij uitstek geschikt. Door middel van een misdaadgeschiedenis kun je de maatschappij een spiegel voorhouden. (…) Ik schrijf misdaadverhalen om maatschappelijke problemen aan te kaarten.’

Politiek
Henning Mankell is een politiek bevlogen man. Hij heeft duidelijke opvattingen over wereldpolitiek, het vraagstuk van de asielzoekers en de politieke ontwikkelingen in zijn geboorteland. ‘De Zweedse sociaal-democratie heeft de basiswaarden van gelijkheid en solidariteit verloochend. De samenleving is harder, onverdraagzamer en egoïstischer geworden.‘
Mankell nam stelling in de oorlog tegen Irak, regelmatig hekelt hij de Amerikaanse politiek onder president Bush. Na de moord op de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken Anna Lindh werd hij benaderd voor commentaar. Regelmatig zoekt hij de publiciteit over heikele kwesties in de wereldpolitiek. In Duitsland is Henning Mankell ongekend populair en treedt hij regelmatig in de publiciteit. Zo sprak hij in mei 2004 voor de Duitse radio met premier Gerhard Schröder over globalisering en Europa. Wederom hield hij een vurig pleidooi voor Afrika. ‘Europa moet financieel veel meer doen voor Afrika’. Een week later ontving hij de Duitse ‘Toleranz-Preis’. Deze prijs wil mensen eren die met hun werk wereldwijd discriminatie bestrijden en wederzijds begrip en respect kweken tussen verschillende volkeren en culturen. De Zuid-Afrikaanse bisschop Desmond Tutu reikte de prijs uit.

Recente ontwikkelingen
Mankell kon door het succes van zijn Wallander-reeks zijn passie voor het theater financieren. Hij schrijft niet alleen misdaadromans, maar ook kinderboeken, theaterstukken en verhalen over Afrika. In 2001 richtte hij uitgeverij Leopard op. Hiermee probeert hij publicaties van jonge Zweedse en Afrikaanse schrijvers te bevorderen.
Inmiddels zijn verschillende boeken uit de Wallander-reeks verfilmd en in verschillende theaters in de wereld worden toneelstukken van zijn hand opgevoerd. Hij heeft er meer dan 30 geschreven. In september 2003 kwam het nieuws dat er 13 nieuwe films gepland zijn met Kurt Wallander in de hoofdrol. Dit is een gigantisch project met een budget van 200 miljoen Zweedse kronen.
Henning Mankell zal 12 nieuwe verhalen over de politieman uit Ystad schrijven. Het dertiende verhaal wordt de verfilming van ‘Innan Frosten’ (Voor de vorst : het boek met Linda Wallander in de hoofdrol) De opnames zullen waarschijnlijk vijf jaar duren. De hoofdrolspeler is bekend en de opnames beginnen nog deze maand. De productiemaatschappij heet ‘Hollystad’. De verfilmingen spelen zich af in Ystad. De plaatselijke VVV meldde dit nieuws terstond op haar website en was laaiend enthousiast. Ystad wordt namelijk frequent bezocht door de vele Wallander liefhebbers. Met een ‘Wallander-plattegrond’ onder de arm kan de bezoeker de verschillende locaties aanschouwen. En zelfs ‘de Auerhaan’ is te koop.

Twaalf jaar na publicatie van het eerste boek uit de Wallander-reeks is er sprake van een wereldwijde hype, ontketend door een bevlogen, hard werkende en inspirerende schrijver. Zonder twijfel is Henning Mankell een topthrillerauteur die een grote bijdrage heeft geleverd aan het vervagen van het onderscheid tussen literatuur en misdaadromans.



Over de auteur

Ine Jacet

6 volgers
0 boeken
0 favorieten


Reacties op: Dossier Henning Mankell

 

Over

Henning Mankell

Henning Mankell

Henning Mankell (1948-2015) geldt internationaal als een van de bestverkopende Z...