'Fictie is vogelvrij geworden'

Saskia Noort en haar uitgever Ambo|Anthos werden vorige maand door de rechter in het ongelijk gesteld. Ze hadden een rechtszaak wegens plagiaat aangespannen tegen Liselotte Stavorinus en haar uitgeverij De Crime Compagnie. Stavorinus zou voor haar thrillerdebuut Het reservaat te zwaar hebben geleund op Noorts bestseller De eetclub.

Volgens de rechter is het verhaal van De eetclub als geheel wel auteursrechtelijk beschermd. De rechtbank stelde vast dat Het reservaat in zodanige mate afwijkt van De eetclub dat er geen sprake is van auteursrechtinbreuk. 

Noort had 29 verhaalelementen uit De eetclub aangedragen, die Stavorinus ook in haar boek zou hebben verwerkt. Maar volgens de rechtbank komen 28 van de 29 elementen die volgens Noort auteursrechtelijk beschermd zouden zijn op zichzelf niet voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking, omdat zij vaker in boeken voorkomen en voor de hand liggen. Eén element komt wel voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking, maar is niet overgenomen in Het reservaat. Er wordt daarom geen inbreuk gemaakt op de afzonderlijke elementen van De eetclub. De rechtbank wees de vorderingen van Noort en de haren af.

Noort is over de uitspraak niet te spreken, dat moge duidelijk zijn. ''Helaas is fictie vogelvrij gebleken'', schrijft zij in een mail aan de Vereniging van Letterkundigen (VvL), die daarvan melding maakte op haar website. ''Je mag dus lukraak en soms bijna letterlijk kopiëren uit de roman van een ander, mits je enkele kleinigheden verandert.''

Janne Rijkers, jurist en coördinator van de VvL, meldt op de site dat het vaak voorkomt dat een auteur een inbreuk constateert. ''Meestal gaat het dan om overname van een gedicht of een foto op bijvoorbeeld een website. In dit geval ging het om elementen uit het verhaal van Noort die door Stavorinus zouden zijn overgenomen. De rechter beschouwt de combinatie van elementen niet als uniek en stelt dus dat ook een ander die mag gebruiken.'' 

Noort vindt juist dat er wél sprake is van zo'n unieke combinatie. ''In detail, in plotwendingen, in karakterstructuren en opbouw. Het gaat dus verder dan alleen een zwart jurkje of een foute man.'' Het is nog niet bekend of Noort in beroep gaat tegen de uitspraak van de rechter.

Volgens de VvL krijgt een auteur toch soms gelijk van de rechter. In 2012 maakte schrijver Patrick van Rijn een zaak aanhangig bij de rechtbank van Leeuwarden tegen filmmaker Steven de Jong: De Jong had Van Rijns boek Janey, kind van de rekening zonder toestemming als basis voor een film gebruikt. Van Rijn telde 138 overeenkomsten en 48 overeenstemmende essentiële elementen tussen script en boek. De rechter stelde Van Rijn op 37 punten in het gelijk. Conclusie van de VvL: ''Misschien had Noort nóg meer overeenkomsten moeten zoeken.''

(Bron: www.letterkundigen.nu)