Interview S.J. Watson

Tijdens een cursus “creatief schrijven”, een klein jaar eerder, ontmoette hij de vrouw die uiteindelijk zijn agent zou worden. ‘Ze had een stuk van mijn verhaal gelezen en was erg enthousiast,’ vertelt Steve. ‘Dat was voor mij de belangrijkste reden om dit boek nu eens echt af te schrijven. De bekende stok achter de deur.’

Hij werkte een jaar aan de afronding van het verhaal en ook al was het nog niet in een keer helemaal goed, de agent zag de potentie en besloot de vis alvast binnen te halen. Nog geen twaalf maanden later zit ik tegenover hem in de bibliotheek van het Ambassade Hotel in Amsterdam en zijn de rechten verkocht aan zevenendertig landen. Een dag later zou zijn debuutthriller, Voor ik ga slapen, worden genomineerd in twee (!) Dagger-categorieën, de belangrijkste thrillerprijzen in Groot-Brittannië.

Het roer om

Zoals bij veel schrijvers begon het bij Steve natuurlijk ook met lezen. ‘Ik lag als klein kind al stiekem te lezen met een zaklamp onder de dekens. Je zag me niet op voetbalveldjes, ik dook liever weg in een goed boek. Ook de wens om zelf te schrijven was er al heel vroeg. Het is niet zo dat ik op mijn vijfendertigste ineens dacht: “en nu wordt ik schrijver”. De ambitie ooit een boek te schrijven is er altijd geweest, maar het werd door iedereen afgeraden om dat te proberen. Daar zou je geen geld mee kunnen verdienen. Dus ik ging in de gezondheidszorg aan de slag. Naarmate ik daar doorgroeide werd de tijd om te schrijven steeds minder.’

Van de een op de andere dag besloot Steve daarom het roer om te gooien. Hij vroeg zijn baas of hij parttime kon gaan werken. ‘Ik moest tijd gaan vrijmaken voor het schrijven,’ aldus Steve, ‘maar mijn baas zei nee en ik heb een andere baan gezocht. Op dat moment stond ik op het punt om promotie te maken en hoofd van de afdeling te worden. Dat zou betekenen dat ik nog veel minder vrije tijd zou hebben.’

Ach, had ik ooit maar…

Steve moest en zou het geprobeerd hebben om een keer in zijn leven een boek af te schrijven en niet later denken “ach, had ik ooit maar…” Steve: ‘Ik had al zoveel geprobeerd. Soms stopte het bij drie bladzijden, soms schreef ik er dertig of veertig. Maar altijd hield het ergens op.’

Dat het bij Voor ik ga slapen anders ging dan bij voorgaande pogingen, heeft volgens Steve een aantal verschillende redenen. ‘Allereerst was ik begonnen met een schrijfcursus. Ik had mezelf voorgenomen die zes maanden eerst te denken en te doen “als een schrijver”, en op de tweede plaats als een wetenschapper. In mijn nieuwe baan deed ik een stapje terug op de carrièreladder. Ik had iets opgeofferd, namelijk een goede baan. Ik moest het schrijven nu dus ook echt serieus gaan nemen en dat heeft mij echt geholpen. Als mensen mij in de periode ook vroegen wat ik deed voor werk, dan vertelde ik ze dat ik schrijver was. Je begrijpt dat ze wel verbaasd waren als ik ze daarna moest vertellen dat ik nog geen boek had gepubliceerd, haha. Maar het begin was er. De deadlines van de cursus zorgde ervoor dat ik ook echt ging produceren. Je moest je werk door anderen laten lezen. Maar het allerbelangrijkste was wel dat ik “mijn stem”, de juiste tone-of-voice, had gevonden.’

Voordat ik ga slapen is een verhaal over een vrouw met geheugenverlies. Een bijzondere hersenaandoening waardoor ze na het slapen al haar herinneringen kwijt is. Elke dag begint dus opnieuw met een blanco lei. Ze herinnert zich niet wie de man is naast wie ze elke dag wakker wordt. Geholpen door haar arts begint ze een dagboekje bij te houden, waardoor ze stukje bij beetje haar leven probeert te reconstrueren. Ik vraag Steve of hij het moeilijk vond om zich te verplaatsen in en te schrijven vanuit een vrouwelijke hoofdpersoon.

Steve: ‘Ik wilde het verhaal in de eerste persoon schrijven. Dat vond ik interessanter dan vanuit de derde persoon. Een persoon met geheugenverlies, die onzekerheid wilde ik kunnen voelen. Dat het een vrouw was, wist ik ook van te voren, maar dat kwam voor mij op de tweede plaats. Ik heb er heel erg mee bezig geweest om ervoor te zorgen dat haar “stem” wel overtuigend was. Omdat ik het verhaal vanuit een vrouw vertel hebben we ervoor gekozen geen “Steve” op het boek te zetten, maar “S.J.”. Ik dacht dat als de lezers maar niet zeker weten dat het geschreven is door een man, dat ik er wel mee weg zou kunnen komen. Nu wil het nog wel eens gebeuren dat mensen me vertellen dat ze dachten dat S.J. Watson een vrouw was en dat is eigenlijk in dit geval het mooiste compliment dat ik zou kunnen krijgen.’

Thriller

Tijdens het schrijven was het voor Steve nog helemaal niet duidelijk dat Voor ik ga slapen een thriller zou gaan worden.

Steve: ‘Het verhaal zat al een tijdje in mijn hoofd en op een bepaald punt kwam ik erachter dat het een thriller werd. Maar eerlijk gezegd hebben vooral anderen mij dat verteld. Ik heb iets tegen dat hokjes-denken. Het verhaal is gewoon leading en als dat spannend is, dan is dat zo. Als ik lees – maar zeker als ik schrijf – denk ik niet in genres. Ik lees graag spannende boeken, maar ook boeken die zeker niet tot het thrillergenre behoren. The Guardian noemde Voor ik ga slapen een “literaire thriller”, nou als het dan persé in een hokje geplaatst moet worden, dan ben ik daar wel tevreden mee (lacht).’

In de zomer van 2009, na de cursus, was het verhaal voor 70% af. Steve werkte er nog een aantal maanden aan verder voordat hij het manuscript stuurde naar de agent.
Steve: ‘Claire (de agent, red.) had nog een aantal suggesties die ik heb verwerkt in de volgende versies van het manuscript. In april 2010 lag er een goede versie en deze is een maand later rondgestuurd naar uitgevers in zowel binnen- als buitenland.’

Hoewel zijn agent hem waarschuwde dat het eventjes kon duren voordat de reacties binnenkwamen was het binnen een week raak. Een Duitse uitgever kocht de rechten, nog voordat het manuscript in zijn eigen land werd opgepakt door een uitgeverij.
Steve: ‘Uiteindelijk waren er 11 Engelse uitgevers geïnteresseerd. Het werd een veiling daar en in bijna alle andere landen. Deze week tekent waarschijnlijk mijn achtendertigste uitgever het contract. Ik kan het eigenlijk nog steeds niet geloven.’

Before I Go To Sleep prijkt nu al weken in de Top 10 van de Sunday Times Bestsellerlist, kwam in Amerika binnen op de zevende plaats van de New York Times-bestsellerlist en is een behoorlijke bestseller in Frankrijk (50.000+ exemplaren) en Canada. In Nederland staat het boek, met de bijzondere cover waarop geen titel en auteursnaam staat, al 12 weken in de Bestseller 60 en eind hiervan is nog niet in zicht.

Volgende boek

Steve werkt inmiddels al een tijdje aan het tweede boek. ‘Ik ben eigenlijk al best ver, hoewel ik mezelf de tijd heb gegeven om het verhaal zichzelf te laten ontwikkelen. De personages komen tot leven en trekken mij het verhaal in,’ vertelt hij. ‘Sommige auteurs weten voordat ze beginnen met schrijven precies wat er dan en dan gaat gebeuren, maar dat is niet de manier voor mij. Mark Billingham zei het ooit heel treffend: schrijven alsof je in het donker in een auto rijdt op een onverlichte weg. Je ziet alleen maar wat er vlak voor je gebeurt, de rest is onbekend. Zo schrijf ik ook. Ik weet wel welke kant ik oprijd, en waar ik ongeveer een tussenstop wil maken, maar verder wil ik zoveel mogelijk ruimte hebben om rond te kunnen dolen.’

Eén boek per jaar zit er volgens Steve voorlopig nog niet in. ‘Mocht ik ooit het kunnen, fantastisch! Maar ik wil nu nog zelf kunnen bepalen wanneer het goed genoeg is, zonder een tijdsdruk. Mijn tweede boek zal zeker niet binnen het jaar verschijnen.’

Voor ik ga slapen verscheen begin juni bij uitgeverij Anthos. Crossing Border maakte bekend dat de auteur naast o.a. thrillerschrijver Elmore Leonard zal optreden tijdens het festival in Den Haag (november 2011).