Snowpiercer is de Brazil van de 21ste eeuw

In de kleinste zaal van het filmhuis in Bussum zag ik ‘Snowpiercer’ de als actiefilm vermomde arthousefilm van de Zuid-Koreaanse regisseur Joon-ho Bong (‘The Host’). Het is een bijzondere film, een die mij in meerdere opzichten deed denken aan ‘Brazil’ het meesterwerk van Terry Gilliam.

Het verhaal van ‘Snowpiercer’ is vreemd maar simpel. De aarde is volledig afgekoeld en de mensheid bijna geheel uitgestorven. De laatste overlevenden rijden al zeventien jaar rond in een trein die in één jaar de wereld rondraast. Voorin de trein leven de rijken in weelde, achterin bevinden zich de armen. Hun wagons zien eruit als de sloppenwijken in Azië. De armen willen maar één ding: naar voren, naar de locomotief, naar de rijkdom, naar het echte eten, naar hun gestolen kinderen. Onder leiding van Curtis (Chris – ‘Captain America’ – Evans) en Gilliam (John Hurt) en met behulp van deurenopener Namgoong Minsu (Song Kang-ho) banen ze zich met geweld een weg naar voren.

‘Brazil’ is een van mijn favoriete films aller tijden. Het is moeilijk om de film in een genrehokje te duwen en dat is één van de charmes. Je zou het een dystopische komedie kunnen noemen, (wat een prachtige tegenstelling is, aangezien een dystopie een samenleving is met louter akelige kenmerken). Het is een film die op narratief niveau veel vragen oproept en maar weinig beantwoordt. Wat is een droom? Wat is echt? Wat is waar? Dat de film niet perfect is, maakt hem zo geweldig. Als het verhaal aan alle regels had voldaan, als iedere absurditeit uitgelegd zou zijn, was de film lang niet zo briljant geweest.

Net als ‘Snowpiercer’ dus. En daarom is die film de ‘Brazil’ van de 21e eeuw.

‘Snowpiercer’  is gebaseerd op een Franse strip uit 1982, in het Nederlands in 1984 verschenen onder de naam ‘De IJstrein.’ In het stripalbum telt de trein duizend-en-één wagons, in de films lijken dat er veel minder. Dat roept vragen op, zoals: Waar bevinden zich de koeien voordat ze geslacht worden? En: waar slapen de rijken als ze niet aan het feesten zijn of in de sauna zitten. Esther stelt veel van deze (terechte) vragen in haar blog/recensie (Let op bevat heel veel spoilers!). Maar voor mij gaat de film daar niet over. Sterker nog: als alle vragen waren beantwoord, als het script volkomen logisch was geweest, had dat een veel minder sterke film opgeleverd! Want juist de ambivalentie, het surrealisme, het dromerige van de film, maakt hem zo waanzinnig goed.

‘Snowpiercer’ is als een theaterstuk waarbij iedere wagon een nieuw decor oplevert, een nieuwe theatrale aanpak, een nieuw genre bijna. Curtis en zijn volgelingen banen zich een weg door de trein, die steeds meer van haar geheimen prijsgeeft, maar in ruil daarvoor steeds nieuwe offers eist. De prijs van de waarheid, van de vrijheid is hoog, erg hoog.

Het is een overweldigende ervaring, net als ‘Brazil’ vol absurde hoogtepunten, zowel in design als karakters. Het is een apocalyptische film, maar heeft meer overeenkomsten met een film van Peter Greenaway dan met een Hollywood blockbuster. En toch liep de helft van zaal – die voornamelijk bestond uit dames van boven de vijftig – weg in de pauze. Het tweetal dat bleef zitten, vertelde mij dat ze nog nooit zoiets hadden gezien, maar bleven kijken omdat ze benieuwd waren hoe de film afliep.

Dat is waarschijnlijk ook waarom de film inmiddels nergens meer in Nederland draait en waarom de Amerikaanse distributeur ruzie kreeg met de regisseur en een ‘Producer’s Cut’ eisten. De film is niet commercieel of gelikt genoeg voor een actiefilm en te gewelddadig en te vreemd voor een arthousefilm. En dat is meteen de laatste overeenkomst met ‘Brazil’. Want in1985 wilde Universal Terry Gilliams film niet uitbrengen, tenzij ze er een commerciële versie van mochten snijden. Gilliam weigerde en plaatste de volgende advertentie in het tijdschrift ‘Variety’.  Universal koos eieren voor haar geld en bracht de versie van ‘Brazil uit Gilliam die bedoeld had. De film werd een klassieker.

Eind juni verscheen ‘Snowpiercer’ in de Amerikaanse bioscopen in de versie van regisseur Joon-ho Bong. Wat mij betreft is de film nu al een klassieker.

Dit stuk werd oorspronkelijk op Marcel van Driels website Stoerboek gepubliceerd en is hier met toestemming overgenomen.

Marcel van Driel is sinds 2002 schrijver en heeft meer dan veertig boeken op zijn naam staan. Zijn bekendste titels zijn de internetthrillers Superhelden.nl/Superhelden2.nl, de beide subrozaboeken en het prentenboek ‘Billy de Kip’. In 2015 verschijnt ‘Nachtmerrieman,’ een bloedstollende thriller voor volwassenen bij uitgeverij Meulenhoff Boekerij. Marcel is getrouwd, vader van twee jongens en geeft lezingen aan jonge en volwassenen mensen. Ieder jaar bedenkt hij opnieuw een Waanzinnig Plan.