'De schaduw van de zwarte hond is een van die zeldzame werken waar het historische, het existentiële en het persoonlijke samenkomen op een manier waardoor ze elkaar wederzijds versterken.' - Paul Verhaeghe, doctor in de klinische psychologie en hoogleraar aan de Universiteit Gent Depressie is een hot issue in Nederland Er is steeds meer aandacht voor, in de zorg én in de media. Dankzij campagnes en initiatieven zoals 'Hey, het is oké' en het Depressiegala op Blue Monday is depressie nu beter bespreekbaar dan ooit. Maar hoeveel we er ook over praten, toch hebben we nog amper grip op deze stoornis, aldus filosoof en psycholoog Bert van den Bergh. Hij schreef daarom het boek De schaduw van de zwarte hond.
Hierin gaat hij in op de vraag wat er in de ervaring van depressie schuilgaat en welke rol onze cultuur daarbij speelt. De rol van onze cultuur bij een depressie Hoewel depressie veel voorkomt, tasten we wat betreft de aard en behandeling ervan nog altijd in het duister. Dit komt volgens Van den Bergh omdat de stoornis vooral wordt benaderd als hersenziekte of hersenaandoening. De nadruk wordt daarbij gelegd op onze (neuro)biologische gevoeligheid zonder dat we echt stilstaan bij de maatschappelijke factoren die op deze gevoeligheid inwerken. Nog minder, aldus de auteur, wordt ingegaan op de culturele bronnen van deze impact. Deze blinde vlek in de depressieduiding stelt Van den Bergh in zijn boek centraal, en werpt zo een tegenlicht op het gangbare begrip van deze 'stemmingsstoornis'. Is depressie een (af)stemmingsstoornis? In de culturele context bezien, is depressie geen stemmingsstoornis maar een afstemmingsstoornis, zo betoogt Van den Bergh. De zogeheten 'depressie-epidemie' is het gevolg van een te grote kloof tussen hoe we werkelijk zijn en hoe we ons (moeten) laten zien. Er is te veel, er kan te veel en er moet te veel in onze 'manische' laatmoderne samenleving. Ons gezicht op Facebook moet stralen maar dat is lang niet altijd een reflectie van hoe we ons echt voelen. Er lijkt sprake van 'verplicht optimisme' waardoor er geen ruimte meer is voor de 'melancholie' van weleer. Dit inzicht is cruciaal, als we depressie beter willen begrijpen, behandelen of voorkomen.
Een must-read voor iedereen die kampt met een depressie Bert van den Bergh heeft met De schaduw van de zwarte hond een rijk en fascinerend boek geschreven dat een heel nieuw licht werpt op een fenomeen dat al zo veelvuldig is beschreven. Het is een must-read voor iedereen die kampt met een burn-out, depressie of quarterlifecrisis, voor professionals in de geestelijke gezondheidszorg en voor iedereen die zich afvraagt waar het huidige massale 'onbehagen in de cultuur' vandaan komt.
