De arts-fysioloog en psycholoog F.J.J. Buytendijk (1887-1974) was een veelzijdig geleerde die zich op tal van gebieden, zowel in als buiten de wetenschap heeft onderscheiden. Toch vertoont zijn omvangrijke oeuvre in al die veelzijdigheid een eenheid, namelijk in de grondgedachte dat in de werkelijkheid niet alleen noodzaak heerst, maar ook vrijheid. Dit was de leidende gedachte die in al zijn werk doorklinkt en waarmee hij zich verzette tegen het povere werkelijkheidsbesef van het positivisme, dat alleen oog heeft voor wat noodzakelijk, wetmatig, verklaar- en meetbaar is. Buytendijk kwalificeerde zijn eigen wetenschapsopvatting — tegenover die van het positivisme — als 'een rijkere vorm van realisme'.
Onder die titel verschijnt nu deze bundel met teksten van actuele betekenis uit artikelen en brie-ven van Buytendijk, gekozen en toegelicht door de filosoof Louis ter Steeg. 'Een rijkere vorm van realisme' laat zien hoe breed toepasbaar de grondgedachte van het samenspel van noodzaak en vrijheid is, en dat niet alleen op theoretisch-wetenschappelijk terrein, maar ook op ethisch en maatschappelijk gebied.
