Waarom vocht Erasmus, die streefde naar eenheid binnen de Kerk, zoveel theologische geschillen uit? Hij was een modern theoloog, die wilde afrekenen met de middeleeuwse manier van theologie bedrijven, iets wat hij ook in de Lof der Zotheid deed. Dat leverde hem vijanden op, die bijvoorbeeld zijn werken rond het Nieuwe Testament bekritiseerden. De reformator Luther vond hij maar een heethoofd, die de eenheid in gevaar bracht. In dit deel van Verzamelde werken worden enkele van Erasmus' theologische werken bij elkaar gebracht, waaronder zijn Handboek, zijn theologisch manifest, gebaseerd op een allegorische bijbeluitleg, een Oproep om de Bijbel te lezen (ook voor de gewone man en vrouw), een preek, Gods onmetelijke barmhartigheid, een strijdschrift tegen Luther, enkele Over de vrije wils-keuze, en een paar passages uit de Parafrasen, Erasmus' hervertelling van het Nieuwe Testament, en tenslotte een psalmcommentaar met als thema Het herstel van de eenheid in de Kerk.
