Heftig én komisch

Een heftig én komisch verhaal over een zwaar onderwerp. De psychiater en het meisje van Erik Rozing is een knap debuut.

Erik Rozing richt zich als psychiater met name op de behandeling van psychose en trauma. Zijn fascinatie voor menselijke gebreken valt niet te verbloemen in zijn debuut De psychiater en het meisje. Het valt te hopen dat de hoofdpersoon Edgar niet gebaseerd is op zijn eigen ervaringen. In hoeverre een verhaal fictie is, weet je als lezer – zelfs als schrijver – nooit zeker, maar het valt niet te weerleggen dat Rozing de wereld van de psychiatrie op overtuigende wijze heeft neergezet en ongetwijfeld heeft geput uit eigen ervaringen als psychiater.

De psychiater en het meisje

Edgar Simons is arts-assistent in het Huygens waar hij als psychiater-in-opleiding een aantal mensen behandelt. Een daarvan is de charismatische en van uiterlijk vertoon prachtige Stella die wordt geteisterd door en borderlinepersoonlijkheidsstoornis. Zij begint Edgar de idealiseren en ontwikkelt gevoelens voor hem. Hoe oprecht die gevoelens zijn, valt niet te peilen, maar ze lijken haar in ieder geval te stimuleren zich ook buiten haar therapie in zijn leven te wringen. Theatraal als ze is, eist ze alle aandacht op en zijn onervarenheid laat hem in ongewisse over hoe daar je als arts mee om dient te gaan.

Zelf is hij ook niet bijzonder stabiel. Nadat hij is verlaten door zijn vriendin raakt hij in een depressie die hem ook op het werk beïnvloedt. Daarbij komt dat hij eens de inschattingsfout maakt een paradoxale interventie te doen bij een patiënt die het als advies interpreteerde. Wat hij bedoelde was: pleeg geen zelfmoord, maar hij koos voor een routebeschrijving naar het treinstation en de patiënt nam zijn 'advies' ter harte. Zijn groeiende depressie, de druk van een mogelijke schorsing en ook nog zijn oma die geen moment onbenut laat om hem te vragen of hij eigenlijk al weet dat ze liever dood wil, zorgen voor een achtbaan aan emoties en laten hem twijfelen aan de grondvesten van zijn bestaan.

Even problematisch als therapeutisch
Door Edgars instabiliteit en onervarenheid lijkt hij soms zelf een patiënt. Dit levert hilarische gesprekken op vol fouten die een volleerde psychiater (hopelijk) niet meer zou maken. Juist zijn innerlijke gevecht en de ontwikkeling die hij doormaakt maken hem zo fascinerend. Psychiaters zijn er om de patiënten een spiegel voor te houden, adviseerde Edgars collega hem. Ondanks alle ongemakken heeft hij niet alleen Stella een spiegel voorgehouden, maar zij ook voor hem. Ze hebben elkaar helpen groeien. De manier waarop zij zich steeds meer tot elkaar gingen verhouden was even problematisch als therapeutisch voor beiden.

Diezelfde figuurlijke balans is overigens terug te vinden in het hele verhaal. Stella's theatrale (haast manische) manier van spreken en doen maken het verhaal iets minder zwaar, hoewel het thema toch behoorlijk zwart is. Ook Edgar is niet vies van een flinke dosis sarcasme. En zijn moeders liefdevolle obsessie met chakra's en de kosmos zijn aandoenlijk doch satirisch maar bovenal hilarisch.

Een hyperactieve structuur

Het verhaal hangt aan fragmenten aan elkaar. (Dat wil zeggen: soms zijn hoofdstukken ineens erg kort en voelen die als een onderbreking van het verhaal.) Eerst had ik wat moeite met de structuur en hoorde ik mijn innerlijke psychiater de diagnose ADHD vaststellen. Later begreep ik het, zoals vaak wanneer een verhaal met een afwijkende structuur wordt verteld.

De wereld van de psychiatrie zoals die hier geschetst wordt is erg dynamisch, van de hak op de tak, en met deze structuur wordt de lezer net zo onrustig als de fictieve patiënten. Daardoor is het makkelijk je met hen te identificeren. Ik wilde ze knuffelen en zeggen dat het wel goed komt, maar besefte dat 'goed' een containerbegrip is en bovenal subjectief.

En al die medische termen? Til daar niet te zwaar aan, want ze werken als stijlfiguur, om die wereld tot leven te brengen. Als bezoeker in een ziekenhuis weet je ook niet altijd wat de artsen onderling bespreken, maar toch snap je wat ze bedoelen.

Een overtuigend debuut

Hoewel psychiaters, psychologen en oud-patiënten wel vaker de pen in de hand nemen, laat Erik Rozing blijken dat hij een eigen stem heeft. Rozing is fantastisch in het scheppen van realistische en boeiende personages zonder te overdrijven of de werkelijkheid uit het oog te verliezen. De psychiater en het meisje is een overtuigend debuut van een unieke stem.

Ik geef dit boek 4 van de 5 sterren.

Deze recensie verscheen eerder op www.alexhoogendoorn.nl