De grenzen van mijn taal zijn de grenzen van mijn wereld

Hay van den Munckhof (1949) werkte tot 2011 als onderwijzer. Als jong kind las hij al veel en hij heeft het lezen nooit losgelaten. Nadat hij een lange reeks boeken in de meest uiteenlopende genres had verslonden, besloot hij om zelf verhalen te schrijven. Het lezen van boeken en het schrijven van verhalen zijn natuurlijk twee verschillende activiteiten, maar na een leerzame cursus creatief schrijven had Hay van den Munckhof al snel het ‘schrijfvirus’ te pakken. Hij stuurde verschillende verhalen op naar wedstrijden en won er een paar. Vanaf 2006 publiceert hij verschillende korte verhalen in diverse genres, zoals fantasy en historie. In 2011 kwam bijvoorbeeld het jeugdverhaal Ijstijd uit met mooie tekeningen van de Vlaamse illustrator Luc Vincent. Andere historische verhalen verschenen de afgelopen jaren in drie opeenvolgende bundels.

Begin 2016 organiseerde de schrijfgroep ZinnigerZinnen de jaarlijkse schrijfmarathon, waarin de deelnemers elke dag 750 tot 1000 woorden moesten schrijven. Uiteindelijk koos Hay voor een historisch verhaal over een personage met een gave, namelijk het talent om in een rap tempo een nieuwe taal te leren. Het personages werd een meisje genaamd Alya die leefde in het islamitische Al Andalus van de negende eeuw. Ze is dochter van een hofmeester die er alles aan doet om het talent van zijn dochter te stimuleren. Dan krijgt Alya de opdracht om als tolk met een gezantschap naar het verre Navarra te gaan. De reis verloopt niet volgens plan en al snel moet Alya van haar gave gebruik maken. Kan ze zichzelf redden doordat ze zo veel talen spreekt?

"Langzaam maar zeker begin ik aan te voelen op welke manier deze mensen hun zinnen vormen. Dat helpt om de woorden te herkennen die met grote regelmaat terugkeren, al moet ik soms raden naar de betekenis. Raad ik dat goed, dan leidt dat als vanzelf naar weer andere woorden, die ik een paar keer zachtjes herhaal en ze dan zorgvuldig opsla in mijn geheugen".

Dit verhaal vormt de basis voor de roman Alya die in april 2018 bij uitgeverij Mozaiek uitkwam. De setting en het tijdsbestek van de roman zijn bijzonder. Verhalen die zich in de vroege middeleeuwen afspelen, worden vaak verteld vanuit het christelijke perspectief. Alya speelt zich echter af in het Byzantijnse rijk, specifiek in Al Andalus. Volgens de schrijver heeft dit gebied een speciale rol in de geschiedenis, want het was lang de enige plek waar moslims, joden en christenen in vrede samenleefden. Relatief gezien waren de levensomstandigheden dus goed door de onderlinge verdraagzaamheid.

Het begin van de roman komt enigszins langzaam op gang. Dit is echter geen probleem, want op die manier maak je als lezer beter kennis met Alya en de andere personages. Bovendien beschrijft Hay van den Munckhof gedetailleerd de omgeving waar zijn personages zich in het verhaal bevinden. Veel lezers zullen weinig afweten van de periode die bijna 1200 jaar achter ons ligt. Bijzonder is de rol die de schrijver heeft weggelegd voor de slavenhandel. Het moment waarin Alya haar slavin Oncha helpt te vluchten en zo te voorkomen dat ze aan een slavenhandelaar wordt overhandigd, raakt de lezer en zet ook aan het denken over de verschillende kanten van slavernij.

Er gebeurt veel in het leven van Alya. Een ander pluspunt aan de roman van Hay van den Munckhof is dat hij diep in gaat op de gevoelens en gedachten van zijn personage. Het wordt tijdens het lezen duidelijk dat de schrijver graag wilt dat je meegaat in de ontwikkeling van Alya. In het begin van het verhaal is Alya al redelijk volwassen voor haar jonge leeftijd, maar ontvangt ze nog alle bescherming van haar vader en persoonlijke slavin Oncha. Als ze alleen op weg is, moet ze wel snel volwassen worden omdat ze voor haar eigen veiligheid moet zorgen. Soms wisselen de gebeurtenissen iets te snel van elkaar af, maar de ontwikkeling blijft geloofwaardig en is mooi uitgewerkt. Bovendien is het leerzaam om deelgenoot te worden van Alya's dilemma's, om haar en onszelf beter te begrijpen.

"Oncha's paard nemen ze met zich mee. Dat maakte geen deel uit van de overeenkomst. Ik kijk de merrie na zo lang ik kan. Ze is het enige dat me nog met thuis verbond. Als ze uit het zicht verdwijnt, wordt dat het laatste dunne draadje doorgesneden. Lang wist ik me groot te houden, maar nu breekt er toch iets in mij".

Hay van den Munckhof is erin geslaagd om een boek te schrijven die lezers in één ruk willen uitlezen. Naast het leerzame karakter van de roman en de zorgvuldige uitwerking van het innerlijke leven van Alya, is het verhaal ook spannend en uitdagend. Alya is het eerste deel van een tweeluik. Het tweede deel Alya's keuze verschijnt dit najaar en gaat over het vervolg van Alya's avonturen en over de vraag over Alya ooit nog haar gewone leven terug zou krijgen.