Het verlangen naar eeuwige verbondenheid

De Marokkaanse Moebdi keert terug naar zijn geboorteland om een bruid te vinden. Deze vrouw moet aan een groot aantal eisen voldoen en het is dan ook geen verrassing dat geen enkele vrouw hem kan bekoren. Aan alle vrouwen die hij voorbij ziet lopen of met wie hij kort spreekt, schort iets. Ze zijn bijvoorbeeld te gelovig, ze dragen te veel make-up of ze zijn al getrouwd. Ook de vrouwen willen niets met Moebdi te maken hebben. Tijdens zijn zoektocht naar de ideale vrouw ontmoet Moebdi de sprekende ezel Gadoezj. Ze worden goede vrienden van elkaar en Gadoezj probeert Moebdi van fouten te behoeden. Ze probeert hem bijvoorbeeld ervan te overtuigen dat “het huwelijk en liefhebben niet per se dezelfde weg bewandelen” (101) en dat Moebdi lijdt aan traditie met als gevolg dat hij zijn eigen verlangens en wensen vergeet. Langzaamaan geeft Moebdi zijn zoektocht op en door de vele mislukkingen lijkt hij een toevlucht tot zichzelf te nemen.

Mohammed Benzakour (1972) is naast schrijver ook dichter, journalist en columnist. Als opiniemaker brengt hij regelmatig kwesties aan de orde, zoals het breukvlak tussen cultuur en religie. Zijn boek Yemma (2013) gaat over zijn moeder die na een herseninfarct verlamd raakt en haar spraakvermogen heeft verloren. Daarnaast is zijn moeder analfabeet en heeft ze nooit Nederlands leren spreken. Ze wordt dus volledig zorgafhankelijk en haar zoon moet er voor zorgen dat ze niet verloren raakt in de bureaucratie van ziekenhuizen, therapeuten en zorginstellingen. Benzakour doet er alles aan om het leven van zijn moeder te veraangenamen en zijn boek raakt vooral het gevecht tegen de bureaucratie en het cultureel onbegrip. Voor deze roman ontving Benzakour in 2014 de E. du Perronprijs. In september 2016 won de schrijver ook de ANV Debutantenprijs voor zijn roman De koning komt (2015). De jury noemt de roman “een komisch en wonderlijk debuut dat zowel satire als sprookje, reisverslag als natuurdocumentaire, farce als filosofische dissertatie is“.

Benzakour’s taalgebruik en de omschrijvingen van de omgeving zijn prachtig. Mocht de lezer Marokko niet kennen dan geeft het verhaal je een goed beeld van hoe het land er ongeveer uitziet. Daarnaast bezit de schrijver een grote woordenschat en wordt de lezer verwend met allerlei nieuwe woorden die voor grote hilariteit zorgen. Benzakour is een meester in typeringen die je ook weer in twijfel kunt trekken. De roman kan je lezen als een verhaal dat gaat over de vooroordelen ten aanzien van geëmigreerde Marokkanen, als een satire op het ideale huwelijk en de traditie, de relatie tussen mens en dier en een kritiek op de eeuwige twijfel die grote daden tegenhoudt. Toch heeft de roman ook een serieuze kant. Moebdi heeft menselijke verlangens en is onzeker door zijn tekortkomingen. Elke lezer kan zich dus in zekere mate in Moebdi verplaatsen.

De filosofische discussies tussen Moebdi en de ezel Gadoezj zijn niet alleen komisch, maar zetten de lezer ook aan het denken. Gadoezj is in haar karakter het tegenovergestelde van Moebdi en leert hem veel over de maatschappij en de mensheid. Ze zorgt ook voor de eerste stappen in Moebdi’s zelfreflectie. Ze zegt bijvoorbeeld: “De grootste zotheid ter wereld is te smeken en te dienen naar het staan van de klok in plaats van naar de ingevingen van het hart“(64). En: “Vriendschap zijn de vleugels van de liefde. Zonder dat stort ze neer“(77). Voor de literatuurliefhebbers biedt het boek ook reflectie op de relatie tussen werkelijkheid en fictie: “Literatuur is werkelijkheid. En als literatuur dat niet is, moet je alles uit de kast halen omdat zo te laten zijn” (370).

Met iets minder pagina’s was de roman echter net zo goed geweest. De zoektocht van Moebdi verliest spanning in het midden van het verhaal en wekt soms ergernis op bij de lezer. Daarnaast mist het boek enigszins urgentie. Benzakour lijkt de lezer een onderliggende boodschap mee te geven, namelijk dat je het leven in eigen hand moet nemen, maar deze boodschap komt niet helemaal tot zijn recht in het verhaal. De schrijver heeft ook niet duidelijk beschreven wat de hoofdpersoon voortdrijft. Een plek in de geschiedenis? Het belang van gezinsuitbreiding? Iets om de leegte in zijn leven op te vullen? Het einde van het verhaal maakt het enigzins weer goed. We mogen hopen dat Moebdi´s eeuwige verlangen naar verbondenheid wordt vervuld door samen met de ezel op een onbewoond eiland te leven dat “geheel vrij is van de sporen van menselijke smet en plompheid” (375).