Zonder moeder moet je een nieuwe rol aannemen

Jente Jong (1985) is opgeleid tot actrice en theatermaker, maar schrijft sinds jongs af aan al teksten. In een interview met Hebban spreekt ze openlijk over haar noodzaak om verhalen te vertellen en zo een poging te doen om het leven te begrijpen. De schrijfster is altijd op zoek naar verbinding en probeert deze via verschillende wegen te krijgen, soms in de vorm van een theaterstuk, dan weer in poëzie en nu ook met een roman. De debuutroman van Jente Jong, Het intieme vreemde (2017), is enigszins gebaseerd op haar eigen levensverhaal. Jente Jong verloor haar moeder op tweejarige leeftijd en haar personage Sarah heeft hetzelfde meegemaakt. Hoewel de roman niet autobiografisch is, heeft de schrijfster bepaalde fragmenten uit de dagboeken van haar moeder gebruikt. Het resultaat is een intiem portret van een jonge vrouw die haar weg probeert te vinden in een wereld zonder de liefde en steun van een moeder.

Het intieme vreemde gaat over de actrice Sarah. Samen met een goede vriend heeft ze een succesvolle theatergroep opgericht. Ze ontvangen subsidie voor een volgende productie, Jason over Medea, en toeren het hele land door. Totdat Sarah opeens uit een voorstelling wegloopt zonder de rest te waarschuwen. Ze is van streek door een ontmoeting met een vrouw die volgens Sarah veel op haar overleden moeder lijkt. Wat Sarah betreft mag zij haar moeder wel zijn. Ze probeert uit alle macht de vrouw te ontmoeten en neemt daarvoor zelfs een baan aan bij de supermarkt waar de vrouw haar boodschappen doet. Sinds het moment dat Sarah haar zag, kan ze niet meer aan iets anders denken. Het beheerst dus haar hele leven.

'Dat is toch het enige wat iedereen een leven lang doet: bungelend op een grote hoogte met één hand vasthouden aan de reling, van het zinkende schip een ijskoude diepte in springen, je kapotte parachute in een vrije val repareren, uit het wrak dat ooit je auto was kruipen, met een schotwond het slagveld afstrompelen. Overeind blijven. Zolang dat lukt, dan kan je nog'.

Het valt Sarah nog niet mee om in haar nieuwe rol als caissière te stappen, maar op een dag ziet ze toch de vrouw die op haar moeder lijkt. Het contact tussen de twee verloopt redelijk soepel en Sarah verzint allerlei acties om haar moeder vaker te zien. De obsessie met haar moeder komt echter voort uit een veel dieper probleem. Na de dood van haar moeder wordt er geen woord meer over haar gesproken en vooral niet door Sarahs vader. Alle sporen van de moeder zijn uitgewist, behalve twee dagboeken waar Sarah het bestaan eerst niet vanaf wist.

De roman gaat dus ook over de verschillende manieren waarop je met rouw om kan gaan. Sommige mensen verwerken het verlies liever door alles te vergeten en met het leven door te gaan. Daarentegen kan deze aanpak voor andere mensen juist schadelijk zijn, vooral voor Sarah die haar moeder op zeer jonge leeftijd verloor en graag wil weten wie zij was. Sarah heeft nooit begrepen waarom haar moeder opeens verdween en is om die reden haar eigen verhaal gaan creëren. De kern van het boek is dus een dochter die haar moeder mist en nooit een uitgebreid antwoord kreeg op alle vragen die zij over haar had. Ze wil haar terughalen omdat het gemis en het verlangen haar blijven achtervolgen.

'Nooit ben ik zo dicht bij haar geweest. Soms dwing ik mezelf om het boek te openen, om er vervolgens van weg te kijken, net zo lang ik het mezelf weer toesta om het dicht te slaan. Dit is alles waarnaar ik heb verlangd. Maar wat als de werkelijkheid het niet haalt bij wat ik in de loop der jaren heb verzonnen? Het kan alleen maar tegenvallen'.

Jente Jong heeft de roman op een mooie wijze geopend en geeft pas later in het verhaal meer informatie over Sarahs jeugd en waarom ze zo veel verdriet heeft. Dit doet ze onder andere door middel van flashbacks en fragmenten uit het dagboek van de moeder. Deze fragmenten geven ook meer informatie over de verhoudingen tussen de personages. De lezer weet bijvoorbeeld in eerste instantie niet wie Christie is, maar zij speelt wel een grote rol in het leven van Sarah. Ook blijft de lezer lang worstelen met de relatie tussen de schijnwerkelijkheid van Sarah, waar ze zelf helemaal in geloofd, en wat er werkelijk is gebeurd. Dit houdt de schrijfster lang vast en het verveelt geen enkel moment.

Het taalgebruik van Jente Jong neemt de lezer mee in een intieme reis in het hoofd van haar personage Sarah. Het indringende gemis hebben we allemaal wel eens meegemaakt, maar de manier waarop de schrijfster dit heeft verwoord maakt het verhaal ook urgent om met andere mensen te delen. Er wordt te weinig gepraat over rouw, verlies en het verlangen om iemand die er niet meer is weer terug te zien en een boek kan je helpen om met deze gevoelens om te gaan. De lezer is toeschouwer in het verhaal van Sarah, maar omdat het een blijvend actueel onderwerp is en omdat de schrijfster het verhaal zo persoonlijk heeft opgeschreven, neem je vanzelf je eigen rol in het verhaal aan.

'Leven is niet hetzelfde als existeren. Je denkt dat er altijd voor jou uitzonderingen worden gemaakt'.

Jente Jong relativeert het verdriet van haar personage niet, maar toont juist aan hoe groot de impact is als je als kind moet opgroeien zonder moeder en hoe vervelend het is als je deze gebeurtenis niet op de juiste manier kan verwerken. Maar bestaat daar überhaupt wel een juiste manier voor? Gaan we niet allemaal op onze eigen manier met rouw om? Is troost wel genoeg als de ernst van het gemis zo groot is? Het verhaal van Sarah moest inderdaad vertelt worden en verdient het om door veel mensen te worden gelezen.