Prachtig decor, maar gebrek aan substantie

Met zijn derde thriller Seance stort de Belgische auteur Kevin Valgaeren (1979) zich met zoveel overtuiging in de negentiende eeuw dat het lijkt alsof hij die zelf heeft meegemaakt. Aan de hand van zijn hoofdpersoon dwalen we van het ene naar het andere sfeervolle Victoriaanse decor. Helaas kan de schimmige Londense mist niet verhullen dat zowel de personages als het verhaal diepgang missen.  

Kevin Valgaeren studeerde Nederlandse en Engelse taal- en letterkunde en was actief als theater- en radiomaker en filmjournalist. Als schrijver mag hij zijn voorliefde voor 19de-eeuwse literatuur graag combineren met die voor griezelverhalen. Dat doet hij nu meer nog dan in zijn vorige twee romans, die zich in het heden afspelen. In Seance begeven we ons naar het Londen van 1873 en 1874, waar we getuigen zijn van het oproepen en zelfs materialiseren van geesten in een tijd dat seances erg populair waren. Victoriaanse gothic ten voeten uit dus.  

Hoofdpersoon is Dr. Francis Whitman, een mensenschuwe Britse chemicus van halverwege de dertig. Zijn carrière is op een dieptepunt beland en hij is een zenuwinzinking nabij. Maar dan krijgt hij een opmerkelijk aanbod. De hoofdredacteur van een noodlijdend spiritueel blaadje vraagt hem om te bepalen of het medium Elizabeth Archer en de door haar gematerialiseerde geest Katie King waarachtig zijn. Geen overbodige luxe, aangezien beide dames verdacht veel op elkaar lijken. Wanneer hij Miss King voor het eerst ziet verschijnen, raakt Whitman echter in de ban van deze geest en gaat zijn gezond verstand overboord. Als er vervolgens een moord wordt gepleegd, gebeuren er nog vreemdere dingen en weet hij niet meer wat te geloven en wat niet.  

Het eerste dat opvalt aan Seance is het fraaie, 19de-eeuws aandoende taalgebruik. Dat uit zich vooral in de keuze voor gedateerde en/of chique woorden. Die geven de tekst veel cachet mee en doen verlangen naar meer boeken met zulk taalgebruik. Gelukkig is de zinsbouw wel moderner dan die van anderhalve eeuw geleden, zodat het boek zich soepel genoeg laat lezen.  

In ieder geval trekt Valgaeren de lezer al vanaf de eerste regels het Victoriaanse Londen binnen. Dat blijft het hele verhaal door intact, dankzij de mooie en beeldende omschrijvingen van straten, huizen, kleding, snorren en als hoogtepunt: de London Zoo anno 1874. Ook de seances die plaatsvinden hebben een hoge mate van historische echtheid en je ziet ze gebeuren alsof je erbij zit.  

Whitman vertelt ons zijn verhaal, heel toepasselijk, na zijn eigen overlijden in 1919. Dat doet hij nogal intens, want de emoties die hij mede dankzij zijn zwakke zenuwen voelde, waren heftig. En toch mist er een diepere laag. De extreme gevoelens staan vaak niet in verhouding tot de beproevingen die Whitman krijgt te verduren, want zo moeilijk wordt het hem in feite niet gemaakt. Afstraffingen die hij door onsympathiek of zelfs laakbaar gedrag volkomen had verdiend blijven uit, hij kan aldoor gaan en staan waar hij wil en tegenstanders, zoals bijvoorbeeld twee rechercheurs, verdwijnen weer snel uit zijn leven. Zijn er onverhoopt toch consequenties dan leidt dat meestal tot zelfmedelijdend gejammer en maar zelden tot voortschrijdend inzicht.  

Het verhaal rondom de seances is leuk gevonden, maar wordt niet in een breder kader van spiritualisme in de 19de eeuw geplaatst. We bevinden ons namelijk teveel in Whitmans mensenschuwe bubbel en te weinig in de buitenwereld om dat mogelijk te maken. Aldus blijft Seance grotendeels hangen in uiterlijk vertoon, emotionele bombarie en curieuze verwikkelingen. Er is een gebrek aan doorpakken dat uiteindelijk ook de plot en de spanning ondermijnt. Het gevaar wordt nooit al te groot en het verhaal is maar zelden eng. Iets dat de ontknoping maar gedeeltelijk goed maakt; sommige onthullingen zijn verrassend, maar andere zijn gemakkelijk te raden.  

Kevin Valgaeren is duidelijk een talentvolle auteur die een prachtige stijl heeft, zijn research doet en over goede ideeën beschikt. Daarmee valt het van harte te hopen dat hij zijn volgende verhaal meer substantie meegeeft.