Zoektocht naar iemand buiten de samenleving

Charlotte Mutsaers heeft als kunstenaar en auteur met haar 75 jaar al een behoorlijke staat van dienst. In 2010 won ze dan ook de P.C. Hooftprijs. In 2015 ruilde ze haar uitgeverij De Bezige Bij in voor een nieuw exemplaar; Das Mag. Daar verscheen in 2017 samen met een groot feest ter ere van Mutsaers 75ste verjaardag haar nieuwste roman: Harnas van Hansaplast.

In Harnas van Hansaplast gaat C. (Charlotte) samen met haar zus A. terug naar haar ouderlijk huis in Utrecht, waar haar broer Barend is overleden. Aan hen de taak om binnen korte tijd de hele woning te ontdoen van zijn spullen. Hoe langer C. bezig is in het huis, hoe meer ze te weten komt over het kluizenaarsbestaan dat haar broer leidde en dat levert een hoop herinneringen op.

Het opruimen en de wonderlijke vondsten die in het huis gedaan worden, worden afgewisseld met herinneringen van C. aan haar tijd in het ouderlijk huis, aan haar jeugd en haar ouders. De zoektocht naar haar broer en wie waar was, wordt langzaam ook een zoektocht naar zichzelf en de andere leden uit het gezin. Langzaam maar zeker groeit het aantal herinneringen en daarmee ook het begrip.

De schrijfstijl van Mutsaers is erg beschrijvend en gedetailleerd, het taalgebruik tot in de puntjes gestileerd. “Utrecht stond niet met beide voeten op de grond, zo kun je het wel stellen. Het was een stad die deemsterde, fluisterde en zweefde. Boordevol fantasten, middeleeuwse stegen, nachtelijke maskerades, betoverende winkels, eigenaardige kunstenaars, koppige individualisten, […].” In Harnas van Hansaplast kom je als lezer nog woorden tegen die je aan je eigen vocabulaire kunt toevoegen.

Opvallend is ook dat Mutsaers’ nieuwe roman bol staat van de vele verwijzingen naar en citaten en gedichten van uiteenlopende schrijvers, filosofen en kunstenaars. Dat maakt Harnas van Hansaplast voor de Nederlandse literatuurkenner een feest van herkenning.

Hoewel Mutsaers haar verhaal baseert op eigen ervaringen, bestaat er wel degelijk afstand tussen verteller en hoofdpersonage, ook in de manier van schrijven. Het boek wordt nergens melodramatisch en wekt geen medelijden op bij de lezer. Dat betekent niet dat er geen ontroerende passages te vinden zijn; het mannetje van hansaplast met de titel ‘IK’ en de vondst die C. tot slot van het boek in het apostelkastje doet maken van Barend een geloofwaardig personage. Iemand waar verschillende lezers zich wellicht in zullen herkennen en die op een vreemde manier troost biedt.