Ontwapenend en hartstochtelijk sprookje

Er zullen weinig mensen zijn die écht geloven dat een opgewekte levenshouding de ziekte kanker kan doen verdwijnen. Alsof door een positiviteitsexplosie kwaadaardige cellen plots ineenschrompelen en afsterven. Maar de wereldvreemde Harold − zojuist met pensioen gegaan en hoofdrolspeler in De onwaarschijnlijke reis van Harold Fry − gelooft heilig in de woorden van het kassameisje van een pompstation: “Het gaat niet om medicijnen en al die dingen. Je moet erin geloven dat je invloed hebt, dat iemand beter kan worden. Als je maar gelooft, dan kun je alles”. En dat is precies waar het bij Harolds onwaarschijnlijke reis om draait: geloof! Plus een rotsvast vertrouwen, tot je erbij neervalt en tot de laatste snik. Auteur Rachel Joyce voegt er een flink portie wilskracht aan toe, met als resultaat een indrukwekkende pelgrimstocht van een eenzelvige man die boven zichzelf weet uit te stijgen.

De 65-jarige Harold krijgt een brief van Queenie, een bevriende oud-collega, die hem schrijft dat ze terminale kanker heeft. Ontroerd pakt Harold pen en papier maar zijn in haast gekrabbelde reactie zint hem niet. Vertwijfeld loopt hij met zijn enveloppe diverse brievenbussen voorbij. Ergens tussen pompstation, kassameisje en een volgende brievenbus besluit Harold dat er maar één ding op zit: hij móét hoogstpersoonlijk naar Queenie om haar te redden van de dood. Hij begint aan de wandeling van achthonderd kilometer naar de in Berwick gelegen hospice en belt onderweg naar zijn vrouw Maureen, die meent dat hij compleet gek geworden is. Hun belegen huwelijk met een gecompliceerde driehoeksverhouding (vader, moeder, zoon) is verworden tot niets en lijkt een gepasseerd station. Maar iets wat geweest is, hoeft niet per se voorbij te zijn en het is niet vreemd dat Harold gedurende zijn wandeling tijd voor bezinning heeft en zich bewuster wordt van zijn leven. Het terugblikken in het verleden geeft hem een wijsheid die hij eerder niet had of kon opbrengen.

Net als ieder mens heeft de bescheiden Harold behoefte aan motivatie en inspiratie, want als niemand in je gelooft “leg je het loodje”. Harold wordt dan ook zelfverzekerder en stoutmoediger als hij onverwachts door enkele hotelgasten wordt aangemoedigd. Onverschrokken overwint hij kleine en grote ongemakken, de reis begint op een boetedoening te lijken. De zonderlinge man en zijn wonderlijke voornemen blijven niet onopgemerkt en de sociale media gaan ermee aan de haal. Harold krijgt een cultstatus. Iedereen wil wat van hem en tot zijn opperste verbazing is hij ineens een goeroe, een winnaar! Herman Brood en Henny Vrienten wisten het al: “Als je wint, heb je vrienden, rijen dik, echte vrienden…”. Harold krijgt inderdaad die dikke rijen achter hem aan (slim jatwerk van Forrest Gump), maar hij blijft de eenvoud zelf en vergeet zelfs niet om ansichtkaarten te sturen naar Queenie, Maureen, en het kassameisje van het pompstation…

De invoelbaar geschreven voetreis voert ons van Zuid- naar Noord-Engeland, dwars door fraai beschreven groen en landschappen. Harold heeft nu aandacht voor de natuur en hij duizelt van de overvloed aan nieuw leven. De notoire zwartkijker zou Harolds wandeltocht op dunne bootschoenen een mierzoete tragikomedie kunnen noemen. De wat moralistische en clichématige eye opener “Geven is net zo mooi als ontvangen” kan hieraan bijdragen. Men mag dit vinden, maar De onwaarschijnlijke reis van Harold Fry is vooral een ontwapenend en hartstochtelijk sprookje. De betoverend lokkende titels van de hoofdstukken bevestigen het al: “Harold en de wandelaar en de vrouw die van Jane Austen hield”, “Harold en de man met het zilveren haar”, et cetera. En hoewel de meeste sprookjes ook wreed zijn, zeker wanneer thema’s als dood, spijt, schuld en verlies voorbijkomen, geeft Joyce een schitterende nuance aan het verhaal door het toevoegen van ontroering, humor, moed, hoop, liefde en − hoe fraai gedoseerd − een voortschrijdend inzicht van briljant uitgebeelde karakters. Harolds en Maureens bewustwording van hun beider leven, de onverwerkte tragedie en hun onmetelijke verdriet, worden zo gevoelvol en relativerend beschreven dat je amper kunt geloven dat dit een debuutroman is. De plot is een typisch voorbeeld van hoe wrede sprookjes ook ongemeen sterk kunnen eindigen.