Beter dan dit wordt het nooit

"We praten niet meer met elkaar, Valdemar
Dat hebben we toch nooit gedaan, Alice.
Moet dat een leuke opmerking zijn?
Hoe bedoel je?"

De grijsheid van het bestaan van Valdemar Roos tekent zich af door deze typerende woordenwisseling met zijn vrouw Alice. Valdemars leven krijgt onverwacht een verrassende wending als hij dertien cijfers - al sinds 1953 hetzelfde rijtje - goed heeft in de toto en bijna twee miljoen kronen wint. Hij hult zich in stilzwijgen, neemt met meer dan cynische voldoening ontslag en koopt een afgelegen en bijna onvindbaar huisje in de bossen van Lograna, Zweden. Van maandag tot en met vrijdag gedurende kantooruren rijdt hij achtendertig kilometer heen en weer om in Lograna de dagelijkse werkelijkheid van zijn onbevredigende leven te ontvluchten. Eigenlijk weet Valdemar te overleven door dit tweede leven te leiden. Op een dag merkt hij dat er iemand in zijn huisje is geweest. Een gitaar, kleding en wat lees- en schrijfwerk lijken in haast te zijn achtergelaten. Het duurt nog even voordat de 21-jarige Anna zich na haar vertrek uit het opvanghuis voor drugsverslaafde meisjes aan hem durft te vertonen. Hun contact begint aarzelend, maar al snel putten ze kracht uit hun toevallige ontmoeting en weten ze elkaars eigenwaarde te versterken. Maar net als Valdemar draagt ook Anna een rugzak vol morele bagage en storende elementen met zich mee.

Na het dichtslaan van Het tweede leven van meneer Roos weet je weer wat vertellen is en op welk torenhoog niveau Håkan Nesser zich bevindt. In eenvoudige maar scherp doorvoelde taal weet hij in deze spannende roman twee vereenzaamde zielen treffend neer te zetten. Dat wij, ondanks het zonderlinge leven van Valdemar en Anna, ons met hen kunnen vereenzelvigen is de grote kracht van Nesser. Zijn karaktertekeningen zijn briljant.

Nesser groeit duidelijk in de Barbarotti-reeks. Dit derde deel voelt nog beter dan de eerste twee. Vreemd genoeg doet het in subtiele opzichten, hoewel lastig meetbaar, denken aan Italiaanse schoenen van Henning Mankell en De onwaarschijnlijke reis van Harold Fry van Rachel Joyce. Het is slechts een gevoel. De eerste helft van het boek is dermate groots dat je bij de uiteindelijke schakeling naar inspecteur Barbarotti niet ontkomt aan een licht gevoel van teleurstelling. Het is moeilijk om de afgestompte naar rust verlangende meneer Roos en de schuchtere naar liefde hunkerende Anna tijdelijk achter je te laten en Anna's ontroerende gitaarliedjes zoals 'As tears go by' niet meer te horen. Soms zou je ze beiden willen omhelzen, aanmoedigen en ondersteunen. Maar je kunt slechts respect hebben voor Nessers keuze omdat het verhaal een extra psychologische dimensie krijgt door de uitgestelde, fraai uitgebalanceerde verweving met Barbarotti's nieuwsgierigheid naar de onvindbare meneer Roos. Geen alleszeggend en imponerend politieonderzoek voor Barbarotti, maar dit is ook nooit Nessers bedoeling geweest.

Het open einde biedt een prachtige cliffhanger naar deel vier en hoewel in het verleden behaalde resultaten geen garantie voor de toekomst bieden, kunnen we slechts vol ongeduld wachten op deel vier van de Barbarotti-reeks (De eenzamen - medio mei 2013). Het tweede leven van meneer Roos heeft veel diepe lagen en is van een verrijkende schoonheid. Misschien had de overleden vader van de in innerlijke ballingschap verkerende Valdemar Roos wel gelijk: "Beter dan dit wordt het nooit."

Eind vorig jaar rondde Nesser deel 5 af: Styckerskan från Lilla Burma. De kritieken zijn geweldig. Naar verluidt zou dit dan echt het laatste Barbarotti-deel zijn.