Overdaad schaadt

Hoewel ik nog nooit een Persoonlijke Top 100 van Beste Thrillers Aller Tijden heb gemaakt, weet ik zeker dat alle Thomas Lynley-mysteries van Elizabeth George daarin een plaatsje krijgen, mocht ik er ooit aan beginnen. Vanaf haar debuut in 1988 toont George zich een begenadigd schrijver, die met veel gevoel voor couleur locale een romanwerkelijkheid weet te creëren waarin ik als oprechte anglofiel graag vertoef. Maar haar thrillers ontlenen hun charme vooral aan het optreden van een van de boeiendste speurdersduo’s in de hedendaagse misdaadliteratuur: Thomas Lynley en Barbara Havers. De een van adellijke komaf, de ander in een arbeidersmilieu geboren. Afkomstig dus uit twee totaal verschillende werelden en toch is er veel meer dat hen bindt dan alleen hun werk bij de Londonse Metropolitan Police. Havers vindt het nog wel eens moeilijk dat onder ogen te zien en dat geeft hun relatie een dynamiek die je bij geen enkel ander speurdersduo tegenkomt. Het zal duidelijk zijn dat de nieuwe roman In wankel evenwicht, ter ere van twintig jaar Elizabeth George, met het illustere tweetal in de hoofdrol, grote verwachtingen wekt.
Een van de motieven in de Lynley-mysteries is Thomas’ onvoorwaardelijke liefde voor de onzekere Helen. Welnu, Helen zullen we niet meer tegenkomen, hoeveel thrillers Elizabeth George in de toekomst ook schrijft. Want Helen is vermoord; op klaarlichte dag zonder enige aanleiding door een twaalfjarige jongen doodgeschoten, nota bene vlak voor de deur van hun huis. Ze was op dat moment enkele maanden zwanger. Thomas is dus in één klap vrouw en kind kwijtgeraakt. Dat gaat een mens niet in de koude kleren zitten, zelfs niet als je beroepshalve met de meest gruwelijke misdrijven te maken hebt gehad, en daarom heeft Thomas zijn politiepenning ingeleverd en London de rug toegekeerd. Hij wil niets meer met het bestrijden van criminaliteit te maken hebben. Als het verhaal begint zien we hem, zich op Oudtestamentische wijze verwaarlozend, langs de kust van Cornwall trekken om alleen te zijn met zijn gedachten. Maar hoezeer hij ook zijn best doet, hij slaagt er toch niet in zijn bestemming te ontlopen. Want halverwege het South West Coast Path vindt hij het lichaam van een jongen. Het blijkt de achttienjarige Santo Kerne te zijn, die tijdens het abseilen op raadselachtige wijze om het leven is gekomen. Die ontdekking zorgt ervoor dat hij weer sneller aan het werk is dan verwacht. Inspecteur Bea Hannaford van de plaatselijke politie zit namelijk nogal krap in haar mensen en als zij ontdekt wie Lynley is, wil zij hem niet meer laten gaan. Wanneer enkele dagen later ook Barbara Havers zich bij hen voegt, zijn alle ingrediënten voor een ouderwets Thomas Lynley-mysterie voorhanden.
Helaas wordt het dat niet; eigenlijk wordt het zelfs helemaal geen Lynley-mysterie. Het laatste boek dat als zodanig werd gepresenteerd, In volmaakte stilte, dateert uit 2005. In wankel evenwicht is volgens het omslag een literaire thriller en ik vermoed dat die keus bewust is gemaakt. Het verhaal is namelijk ‘literairder’ dan voorgaande verhalen met Lynley en Havers in de hoofdrol. Het is geen whodunnit, al wil je als lezer natuurlijk graag weten hoe Santo aan zijn einde is gekomen. Nee, In wankel evenwicht gaat over vaders en zonen en hoe gecompliceerd de relatie tussen die twee kan zijn als vaders, met de beste bedoelingen, hun zonen tot bepaalde levenskeuzen willen dwingen. (Overigens hebben ook dochters het in dit verhaal niet gemakkelijk)
Op zich kun je rond dat thema een boeiend verhaal opbouwen, maar dat is George helaas niet gelukt; dit verhaal lijdt aan een teveel. Teveel personages bijvoorbeeld. Het heeft werkelijk even geduurd voordat ik de hele cast en hun onderlinge verhoudingen voldoende op mijn netvlies had om niet regelmatig te moeten terugbladeren. Teveel problematische relaties ook – ieder huwelijk is een probleem – en vreemd genoeg teveel seks; sommige passages mogen gerust rauw-realistisch worden genoemd. Zoveel ‘expliciet’ proza zijn we van deze auteur niet gewend. Ik heb me tijdens het lezen dan ook een aantal keren afgevraagd of dit verhaal wel door Elizabeth George geschreven is. De belangrijkste ingrediënten kloppen, zoals Lynley’s voorgeschiedenis en de relatie tussen hem en Barbara Havers, maar het vertrouwde dna ontbreekt.
En dan is er die tweede verhaallijn, over de raadsels rond Daidre Trahair. Daidre werkt als dierenarts in de Bristol Zoo en heeft een weekendhuisje in Polcare Cove, waar het drama rond Santo Kerne zich afspeelt. Lynley ontmoet haar bij toeval. Op zoek naar een telefoon om de hulpdiensten te kunnen alarmeren, breekt hij bij haar in. Diadre is echter niet ver weg en als hij haar ontmoet en vertelt wat er gebeurd is, staat zij erop dat hij haar meteen naar de plaats des onheils brengt. Als arts kan zij misschien nog iets voor de verongelukte jongen doen. Maar Lynley weet al dat hun tocht tevergeefs is. Bovendien geldt ook zij vanaf nu voorlopig als verdachte. En dat lijkt niet zonder reden, want Daidre liegt tegen de politie en hult zich in nevelen zodra Lynley naar haar privé-omstandigheden vraagt. Ze verbergt iets, maar wat en waarom? Hannaford geeft Lynley de opdracht dat te onderzoeken. Een spannende zoektocht levert dat helaas niet op; boeiend is zij slechts in beperkte mate. Maar mijn belangrijkste kritiek geldt de functionaliteit ervan: dit verhaal-in-een-verhaal heeft met de dood van Santo Kerne en de intermenselijke problemen in het kleine dorpje nauwelijks iets te maken. Het is simpelweg een losse draad en ook dat ben ik in geen enkel ander boek van George ooit tegengekomen.
Alles bij elkaar was mijn hernieuwde kennismaking met het werk van deze veelgeprezen auteur een teleurstelling. Het lijkt wel alsof ze de touch een beetje kwijtgeraakt is. Alsof ze gaandeweg ontdekte dat het gegeven van al die broeierige relaties in een piepklein dorpje aan de zuidwest kunst van Cornwall eigenlijk geen roman van ruim zeshonderd bladzijden waarde was en toen toch maar besloot om door te gaan met schrijven. Erg jammer. Niettemin zal de volgende roman van Elizabeth George er voor mij toch weer een zal zijn om naar uit te kijken. Oude liefde roest immers niet.