Lieve Jan

Recensie van:
Lieve Jan
Brieven van een moeder in oorlogstijd
Auteur :
Henriette van ’t Wout
Bron: www.scholtenuitgeverij.nl
Henriëtte van ’t Wout is getrouwd en moeder van vijf dochters. Daarbij werkt ze in de wijkverpleging. Schrijven heeft ze altijd erg leuk gevonden. Dat begon toen ze nog maar net alle letters had geleerd. Toen knutselde ze al kleine boekjes in elkaar om er verhaaltjes in te krabbelen. Zo heette haar eerste boekje Het vogoltje, want spelling had ze nog lang niet onder de knie.
Op de basisschool schreef ze schriften vol met zelf- verzonnen verhalen en op het voortgezet onderwijs werd Nederlands haar favoriete vak. Zelfs tijdens haar beroepsopleiding kon ze de verleiding niet weerstaan om van haar scriptie een boeiend verslag te maken. ‘Uit de rij’ is uiteindelijk haar debuut.

Wijze van lezen:
Recensie-exemplaar paperback ontvangen van de auteur via uitgeverij Droom vallei in ruil voor mijn recensie.
Uitgeverij:
Droomvallei
Genre:
Non-Fictie/Tweede Wereldoorlog
Cover en flaptekst:
Een achtergrond met handgeschreven teksten. Een zwart wit foto van een familie. Benieuwd wat zij meegemaakt hebben.
Een indrukwekkende flaptekst.
Een waardevolle toevoeging de auteursfoto en de foto van de dochter Goke Scheffers .
Quote:
Achterkant boek:
“Gennep, 19 september 194. Lieve Jan, het is al dagen geleden dat wij je geschreven hebben en ik weet niet meer wanneer dat voor het laatst was. Inmiddels is er zoveel gebeurd, dat ik met de dagen in de war ben….”
Zo begon moeder die dag haar brief in sierlijke aaneen geschreven letters, op een spierwit vel papier. Dat dit schrijven tot een heus dagboek zou leiden, wist zij toen nog niet. Maar dat deze brief langer zou worden dan anders, dat voelde zij wel aan.
Mooie tekst:
Dit verhaal bevat alleenaar mooie teksten. Niet in de zin van mooi want oorloog is niet mooi. Maar de tomeloze, verbeten en diepgaande toewijding van een moeder die vecht voor lijfsbehoud, die vecht voor de levens van haar kinderen en man, die zorgt en liefheeft zelfs in barre omstandigheden, die als een reddende engel is voor de mensen om haar heen die ook zorg nodig hebben. Genoeg plek onder de beschermende vleugels van de moederkloek.
Maar ook de redden wat er te redden valt mentaliteit van de vader die zijn gezin en familie ten koste van alles verdedigd en zo goed mogelijk verbergt voor het onheil.
De oorlog door de ogen van het meisje Goke en later vrouw. Niet voor te stellen. Niet in te denken. Diepe buiging en diep respect.
Toch nog een mooie tekst gevonden op de WordPress pagina van Henriëtte van ’t Wout:
www.henriettevantwout.wordpress.com
Gepost op 27 februari 2025 door Henriëtte
De 99-jarige en ik zitten al een tijdje te praten over haar ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog, als ze me ineens op oud blik op de tafel wijst. ‘Kijk, daar zit een verzameling brieven in. Mijn moeder schreef dagboekjes vol aan mijn broer op zee. Hij kon door de oorlog niet meer naar huis komen…’
Mijn mond valt haast open. Hoe bijzonder! De brieven van een moeder in oorlogstijd, aan haar zoon in het sanatorium, liggen juist uitgeschreven en klaar voor een boek bij de uitgever. Is dit dan het volgende project?
‘Vindt u het goed als ik ze doorneem en er een leesbaar geheel van probeer te maken?’
‘Oh, ja, heel graag!’
Daar zit ik nu. Achter mijn laptop de aaneengeschreven letters te ontcijferen en uit te typen. Ondertussen lees ik de wanhoop en de kracht van een moeder, die geen idee heeft waar haar zoon zich begeeft, terwijl ze zelf probeert te overleven tijdens bombardementen en neerstortende vliegtuigen…
Een nieuwe indruk van het leven van toen. Ook een nieuw boek?
Het verhaal:
‘Lieve Jan’ is gebaseerd op een stapel brieven die tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog zijn geschreven door een bezorgde moeder aan haar zieke zoon, die elders in het sanatorium verbleef. Zo vertelde ze dagelijks over de gebeurtenissen thuis en in hun woonplaats Gennep. Over ogenschijnlijke rust en een invasie van parachutisten. Over granaatscherven en bombardementen en de op handen zijnde evacuatie, waaraan zij nog hoopt te ontsnappen….
Mijn leesbeleving:
Een hartverscheurend dagboek dat door een moeder werd geschreven aan haar oudste zoon Jan. Het geeft een zeer indringend beeld van de bittere omstandigheden waarin Nederlanders gedwongen waren te leven. Gedwongen door de vijand, de Duitsers.
Doordat ieder woord raakt en je tijdens het lezen alles voor je ziet en ten diepste voelt blijf je gefocust door lezen. Je maakt je zorgen om de gezondheid van zijn Jan en de andere kinderen uit het gezin. Zowel de mentale als fysieke gezondheid.
En uiteraard die van de ouders.
Ogen die allerlei verschrikkingen zien, oren die het donderende geraas van bombardementen en granaatscherven horen, handen die eten en drinken proberen te bemachtigen om te overleven, handen die zorgen, die kinderen vasthouden om te troosten en warmte te geven. Ook al is het in hun harten ijskoud van alle horrorachtige angsten en het continu alert moeten zijn om maar te kunnen blijven beschermen van hen die zichzelf niet kunnen beschermen. De verschoppelingen, de zwakkeren en de kleintjes.
Wat zou ik zelf gedaan hebben als mijn maag ineenkromp van de langdurige honger? Als er gedreigd werd met het inpakken van diegenen die je het allermeeste lief hebt? Zou ik enkel mezelf redden of zou ik als een barmhartige Samaritaan mijn huis en haard delen met een ieder die dat nodig had? Het getuigt van ongelooflijk veel moed en lef om zo door te ploeteren als de ouders van Goke dat destijds deden.
Ik lees de woorden en probeer ze te voelen tot in het diepst van mijn gevoel. Het te doorleven, het allemaal voor mij te zien met een helikopter view alsof ik het ook meegemaakt heb. Dat lukt in die zin dat het verhaal mij diep raakt. Wat een gitzwarte tijd uit de vaderlandse geschiedenis.
Het is van het allergrootste belang dat deze ooggetuigen verslagen nooit verloren gaan. Dat het continu opnieuw verteld en getoond wordt. Opdat wij nooit vergeten.
En dat we proberen het goede en het waardevolle in anderen te zien en te voelen. Dat we met elkaar praten, van elkaars werelden leren zonder strijd, zonder oorlog. Maar of dat een utopie blijft of werkelijkheid wordt ik weet het niet.
Net als het boek dat Henriette schreef, Uit de Rij, werd ik ook nu weer deelgenoot van een wereld die ik niet gekend heb. Maar waar ik wel alles over wil weten. Mijn oma kon er ook altijd levendig, net als de moeder in dit boek en de dochter, over vertellen alsof je er zelf bij was. Ik hing altijd aan haar lippen.
Ik heb geprobeerd er een boek over te schrijven maar dat is mij niet gelukt. Dat is toch een gave. En die gave bezit Henriette van ’t Wout zeker. Andermans woorden zo vormgeven alsof ze gisteren zijn geschreven. Al is het al talloze jaren geleden. De woorden blijven helaas actueel.
De verschrikkingen, het antisemitisme, de haat en nijd, alles willen oplossen met wapens, dood en verderf zaaien, verdriet brengen daar waar ooit geluk opbloeide. Duisternis strooien in een wereld die eerst licht was en vol van toekomstperspectief en beloften.
Dit verhaal raakt diep en vergeet je niet meer. Het is de moeite van het lezen meer dan waard. De mensen, de gebeurtenissen ze mogen niet verdwijnen in de tijd. Laat hun stemmen klinken, blijf hun namen noemen, blijf hun levensverhalen vertellen zodat zij meereizen in onze tijd ook naar de toekomst. Dit is werelderfgoed dit moet je koesteren.
Mijn mening:
Ik geef 5 sterren.
Intens, rauw, hartverscheurend, hemeltergend, reflecterend, mijn moederhart kreeg het zwaar te verduren. Maar ook al ben je geen moeder of vader je kunt je een zeer levendige voorstelling maken van de vreselijke en uitzichtloze situatie in de Tweede Wereldoorlog. Het dromen van vrede die maar niet lijkt te komen. Bommenregens, granaatscherven, honger, kou, angst, bezorgdheid, vernietiging van datgene wat je vertrouwd en lief was.
Nog steeds staat de wereld in vuur en vlam. Ik hoop en bid dat wij gespaard mogen blijven en als de oorlog dan toch komt dat wij weten wat we dan het beste kunnen doen.
Henriëtte van ’t Wout hartelijk dank dat ik jouw boek mocht lezen en recenseren. In de toekomst lees en recenseer ik graag meer van jou. Ik ben ook zeer benieuwd naar jouw boek Paradijs bloem.
Esther van der Ham hartelijk dank voor het beschikbaar stellen van dit recensie exemplaar.