Meer dan 5,2 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Beeld van een moeder

Cies 09 oktober 2019
De titel “Narziss en Goldmund” alleen roept al vragen op. Is de Narziss een literaire ‘reïncarnatie’ van Narcissus uit “Metamorphosen” van Ovidius? In hoeverre is Goldmund, gouden mond, de komt wedergeboorte van de heilige Johannes Chrysostomus (345 – 407) of van de Grieks-Romeinse filosoof en redenaar Dion Chrysostomus (± 40 - ± 120)? Hesse beantwoordt deze vragen, en nog veel meer vragen, in de loop van “Narziss en Goldmund”. Vrijwel aan het begin maakt Hesse duidelijk dat Narziss inderdaad zelf ingenomen is, zeer intelligent is en door iedereen geliefd wordt. Het is echter Goldmund die in het verdere verloop van het verhaal meerdere keren tevreden naar zijn eigen spiegelbeeld kijkt. De patroonheilige van Goldmund is de heilige Johannes Chrysostomus en is het de levensstijl van Narziss die nog het meest op die van de heilige lijkt. Het zwerven van Goldmund komt dan weer het meest overeen met het leven van de verbannen filosoof-redenaar, maar is Narziss in zijn taalgebruik vaak niet meer dan een sofist.

Door het eerlijk ‘verdelen’ van eigenschappen van (literair) historische figuren tussen Narziss en Goldmund geeft Hesse op ingenieuze wijze aan hoe lastig, zo niet onmogelijk het is, om een evenwicht te vinden in ons zelf tussen een leven van teruggetrokken contemplatie als ene uiterste en volop genieten en lijden midden in het leven staand als andere uiterste. Deze (bijna) onmogelijke balanceer act werkt Hesse verder uit aan de hand van het Grieks mythologische broederpaar Apollo en Dionysus, zoals dit ook door onder ander Nietzsche is gedaan. Met manlijkheid, logica, ratio, ordening, contemplatie, vernietiging, leiderschap aan de ene kant en vrouwelijkheid, emotie, ethiek, esthetiek, creatie, levenslust, en onderschikking aan de andere kant.

Het verhaal speelt zich af in Duitsland in de Middeleeuwen en begint met de aankomst van Goldmund en zijn vader bij het klooster Mariabronn. Goldmund is dan ongeveer dertien jaren jong en staat aan het begin van zijn middelbare schooltijd en heeft de innige wens, op aandringen van zijn vader, om geestelijke te worden. Al snel sluiten Goldmund en de twee jaar oudere Narziss een voor beiden ongemakkelijke vriendschap. Narziss heeft homo-erotische gevoelens voor Goldmund, maar net als zijn naamgenoot uit “Metamorphosen” wil hij niet toegeven aan zijn verliefdheid voor anderen. G zoekt kameraadschap op basis van gelijkheid, maar krijgt een vriend die beter dan hijzelf weet wie en wat hij is en zal worden. De vriendschap brengt hen alle twee veel vreugde en plezier, maar ook lijden en pijn.

Wanneer Goldmund 17-18 jaar is gaat hij op verzoek van een monnik kruiden plukken in de bossen buiten het klooster. Hij ontmoet tijdens deze trip een vrouw, die hem verleidt en met wie hij de liefde bedrijft. Op dat moment valt bij hem het kwartje. Eindelijk begint hij te begrijpen wat Narziss al jaren tegen hem zegt. Hij is niet in de wieg gelegd om monnik te worden, het regelmatige kloosterleven en het hele dagen opgesloten in het klooster diep gebogen in de boeken zitten is niets voor hem. Goldmund besluit om de wijde wereld in te trekken.

Tijdens zijn omzwervingen leert hij het verschil tussen seksuele begeerte en ware liefde, de onwetende innerlijke goedheid van arme (land)arbeiders, het opportunisme van de hogere standen, het kwaad dat mensen elkaar aandoen in panieksituaties (pestepidemie) en leert hij met vallen en opstaan ook zichzelf beter kennen. Dit middenstuk van “Narziss en Goldmund” is een van de hoogtepunten in Hesse’s oeuvre en zeker het beste in “Narziss en Goldmund”. Hesse slaagt erin om de filosofische en psychologische lading in dit deel op subtiele ingetogen wijze in het verhaal te weven als een (bijna) niet zichtbare, maar o zo intense, rode draad. In dit middenstuk geen confronterende recht tegenover elkaar staande tweegesprekken tussen Goldmund en Narziss die Hesse soms net iets te dik aanzet, maar een innerlijke brokkelige en meanderende zoektocht bij Goldmund naar zijn zin van het leven, balancerend en af en toe bijna vallend, tussen Apollo en Dionysus.

Tegen het einde van zijn zwerversbestaan komt Goldmund terug bij het klooster van zijn jeugdjaren Narziss is ondertussen abt geworden in het klooster en Goldmund heeft zich ontwikkeld als kunstenaar. Goldmund vestigt zich op het terrein van het klooster, maar treedt niet toe tot de kloosterorde. Tijdens zijn zwerf- en innerlijke zoektochten heeft hij het idee, het gevoel, de innerlijke drang gekregen om de ‘oermoeder’ uit te beelden. De ‘oermoeder’ is voor Goldmund de symbiose van alle vrouwen die hij heeft lief gehad en een enkele keer heeft geminacht. Van zijn moeder die hem op jonge leeftijd heeft verlaten via alle vrouwen met wij hij lief en leed heeft gedeeld tot aan Moeder God’s Maria aan toe, hij moet en zal ze allen samenbrengen in dat ene beeld.

Wanneer hij als voorstudie een beeld van Maria, gebaseerd op zijn eerste grote liefde, af heeft, gaat Goldmund toch weer zwerven. Vrouwen versieren lukt niet meer, ze vinden hem te oud en ook het harde zwerversleven in weer en wind valt Goldmund zwaar. Hij keert als een oude zieke futloze man terug naar het klooster. Aan zijn ziekbed is het Narziss die aan hem opbiecht, de rollen zijn voor een keer omgedraaid, dat hij vanaf het begin op Goldmund verliefd is geweest en nog steeds is én dat hij door de kunstwerken die Goldmund heeft gemaakt en de verhalen die hij heeft verteld over zijn avonturen buiten de veilige poort van het klooster, is gaan twijfelen of hij, Narziss, wel de juiste keuzes heeft gemaakt in het leven. Bij Goldmund geen innerlijke twijfel meer, geen onrust, geen aandrang meer om het beeld van de ‘oermoeder’ te maken, omdat hij tot het besef is gekomen dat het de ‘oermoeder’ is geweest die hem heeft gemaakt. Over beide mannen is een rust gekeerd, ze zijn er alle twee, ieder op zijn eigen manier, achter gekomen dat het leven leren sterven is.
1

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Cies

Gesponsord

June steelt Athena's net voltooide manuscript en publiceert het als haar eigen werk. Verdient dit stukje geschiedenis niet verteld te worden, ongeacht door wie?

Als de Amerikaanse pionier van de moderne dans tart Isadora Duncan de normen en wetten van haar tijd, zowel in haar kunst als in haar persoonlijke leven.

Fredo en Luigi zijn twee heel verschillende broers. Wanneer Fredo na vele jaren terugkomt naar Italië, heeft dat alles te maken met de dood van hun vader en diens lege, oude huis.

Koning Willem II is verwikkeld in een machtsstrijd met West-Friesland wanneer hij vader wordt van twee zoons: de wettige Floris en de bastaard Alard.

Perdido, het stadje waar de rijke familie Caskey de scepter zwaait, wordt in 1919 getroffen door een overstroming. Enige dagen later verschijnt de mysterieuze Elinor.

Dit gedetailleerd portret van Volodymyr Zelensky is gebaseerd op vier jaar verslaggeving, uitvoerige reizen met de president naar het front en tientallen interviews.

Wanneer voormalig spion Maggie Bird een lichaam op haar oprit vindt, weet ze dat iemand achter haar aan zit. Ze richt zich tot haar oude vriendenkring van gepensioneerde CIA-agenten.

Dit boek bevat waardevolle lessen om je eigen koers te varen, speciaal voor jongeren. Ontdek hoe je een positieve mindset ontwikkelt, leert omgaan met stress en rust in je hoofd vindt.

Een toevallige ontmoeting zet het leven van de zeventienjarige Victoria op de kop. Binnenkort zal ze gedwongen zijn om diep de natuur in te vluchten en haar leven achter zich te laten.

Herman Koch besluit na zijn diagnose eigenlijk meteen dat hij de kanker een zo beperkt mogelijke rol in zijn leven wil laten spelen: 'Ik zou niets doen.'

Hoe ga je om met de belangrijkste relaties in je leven? Als de verhoudingen goed zijn, kun je ook beter omgaan met de andere problemen om te gaan die op je pad komen.

Het is mei 1940 en Rotterdam staat in brand. De half-Joodse Debra ontmoet een jonge wolf wanneer de Rotterdamse Diergaarde wordt getroffen door bommen.

Beaujon leidt in Constantinopel een comfortabel leven, maar dat verandert als hij betrokken raakt bij een aanslag op een antiek monument.

Volwassen zijn in deze tijd, hoe doe je dat? Doe je het alleen, of durf je het samen? Een onmisbaar boek voor ex-pubers, voor Generatie Hoi. Met veel survivaltips en voiceberichten!

Het logboek van Peter R. de Vries, over de laatste anderhalf jaar van zijn leven, wordt afgewisseld met fragmenten uit het dagboek van zijn zoon Royce.

Metin gaat studeren in San Francisco en is vastbesloten zijn oude zelf achter zich te laten. Een paar weken na zijn aankomst, vinden de aanslagen van 11 september plaats.

Wanneer de introverte William trouwt met de bruisende Julia, wordt hij als vanzelf opgenomen in haar chaotische, liefdevolle familie. Dan komt de duisternis uit zijn verleden naar boven.

Daniel leidt een bewogen leven. Wanneer haar reputatie verslechtert, voelt ze zich in het nauw gedreven. En nu is Daniel dood. Jodie, haar grote liefde, wil weten waarom.

Als zijn vrouw Alissa plotsklaps verdwijnt en Roland met hun vier maanden oude zoontje achterblijft, gaat hij niet alleen op zoek naar haar, maar ook naar het waarom van zijn rusteloze bestaan.

De eenentwintigjarige M. vertrekt in 1989 halsoverkop naar Parijs en gaat aan de slag als au pair. Om grip te krijgen op het leven, schrijft ze.

In de donkerste periode van haar leven wil Milouska Meulens weten wie ze echt is en waar ze thuis is. Die vragen kan ze alleen beantwoorden als ze weet waar ze vandaan komt.

Wanneer Hugo's vroegere gouvernante overlijdt, duiken de verloren gewaande dagboeken van zijn grootvader Willem Adema op, die een ontstellend licht werpen op diens oorlogsjaren.

Drie jaar na het overlijden van zijn opa en de verdwijning van diens vrouw Pepa krijgt Ruben Kruijssen de opdracht de Alquerías, het familiehuis in Spanje, te verkopen.

Spontane foto’s waren zeldzaam aan het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw. Fotografen als Jacob Olie en James Higson legden zich juist toe op het fotograferen van het leven van alledag.

Titus Crown is de eerste zwarte sheriff van Charon County. Na de moord op een onderwijzeres wordt de dader, een zwarte oud-leerling, doodgeschoten door Titus' hulpsherrifs voor hij kan ingrijpen.