Historische roman van formaat

“De twee eenzame mannen vallen hoe langer hoe meer op. De geluiden van de stad zijn allengs vervaagd en de rust die nu in de bocht weerkeert, klinkt als de ironische echo van het fiasco van hun opdracht. Heydrich is nooit te laat. Hij komt niet meer.
Maar ik heb dit hele boek natuurlijk niet geschreven om Heydrich niet te laten komen.”

Het is een waargebeurd verhaal. Veel meer hoefde Laurent Binet niet te doen met de feiten. Het verhaal van Joseph Gabcik en Jan Kubis en hun missie om een aanslag op Reinhard Heydrich te plegen is spannend genoeg. Binet weet deze feiten op een prachtige manier neer te zetten, constant bewust van zijn eigen ‘ik’ in het schrijfproces, zijn onderzoek en de taak om een roman te schrijven over een van de meest verschrikkelijke doch interessante nazikopstukken. Zo’n benadering van de geschiedenis kom je zelden tegen. Himmlers hersens heten Heydrich is meeslepend, scherp en confronterend, maar ook ontzettend interessant en op momenten ironisch lachwekkend.

HhhH is Binets missie om de aanslag op Reinhard Heydrich op 27 mei 1942 om te toveren in een roman. Hij verdiept zich grondig in het leven van de bedenker van de ‘Endlösung’. Heydrich was het meesterbrein en hoofdverantwoordelijke voor de vernietiging van de Joden. Verschrikkelijk, waarom wil je over hem schrijven? Nou, wellicht omdat Heydrich een bijzondere afspiegeling vormt van de opkomst van het Dritte Reich. Van doorsnee Duitser ontwikkelt hij zich tot een van de meest vooraanstaande nazi’s, de Reichsprotektor van Tsjechië-Slowakije en de ‘Beul van Praag’. In feite staan alleen Himmler en Hitler nog boven hem.

Wat Heydrich bovendien een interessant onderwerp maakt is de aanslag op zijn leven. Over ‘Operatie Anthropoid’ is veel bekend, waardoor Binet tot in detail hierover kan schrijven. Alhoewel waarschijnlijk niet alles op waarheid berust, is het grootste deel compleet non-fictie, met de nodige dramatiek die het een roman maakt. En daar heeft Binet geluk. Het verhaal an sich is heldhaftig, romantisch, knullig en het waard om verteld te worden op de wijze die Binet bedacht heeft. Centraal in deze operatie staan Joseph Gabcik en Jan Kubis: Tsjechisch-Slowaakse verzetshelden, die vanuit Londen terug naar hun vaderland gestuurd worden om Heydrich om te leggen.

Deze roman is een klein meesterwerk. Het meest unieke eraan is de schrijver, de ‘ik’ in het geheel. Het is daardoor heel persoonlijk. De geschiedenis komt heel dichtbij. Enerzijds is dat heftig, gezien de verschrikkelijke periode in de geschiedenis van de wereld, maar hier is het vooral ook heel erg boeiend. Op een bijna komische manier benadert Binet zijn eigen obsessie met het onderwerp, als ook zijn lastige taak om recht te doen aan de geschiedenis in de vorm van een roman. Dit doet hij fantastisch.

Laurent Binet heeft het waargebeurde verhaal van de aanslag op Heydrich omgezet in een literair kunstwerkje. Elk hoofdstuk staat op zijn plek en daarmee zet Binet een verhaal neer waarin geschiedenis en heden samenkomen in een prachtig verhaal. Juist omdat hij zo goed speelt met taal, leest het wel langzaam, wat helemaal niet erg is. Wie geïnteresseerd is in geschiedenis en literatuur mag deze roman zeker niet laten liggen.