Recensie Oorlog en terpentijn

Wanneer Stefan Hertmans uit handen van zijn grootvader een aantal schriften met een deel van diens levensverhaal krijgt, duurt het nog lange tijd voor Stefan er iets mee doet. Het resultaat dat er nu echter ligt maakt het lange wachten goed.
Het is het verhaal van een vrome katholieke jongen die opgroeit in liefderijk maar armoedig gezin aan het begin van de Twintigste Eeuw en al vroeg aan het werk moet. De vroomheid krijgt hij mee van zijn vader die als kunstschilder fresco's restaureert. Om aan een uitzichtsloos bestaan te ontstnappen gaat hij in militaire dienst. De regelmaat en discipline doen hem goed. Wanneer de Eerste Wereldoorlog uitbreekt vecht hij mee in het Belgische leger, raakt een aantal keren gewond maar gaat, na opgelapt te zijn, iedere keer weer, zelfs terwijl hij als Vlaming door de Franssprekende officieren als vuil wordt behandeld, gehoorzaam terug. Na de oorlog vindt en verliest hij de liefde, sticht een gezin en schrijft uiteindelijk een deel van zijn belevenissen op om het resultaat daarna aan zijn kleinzoon te geven. (Ik heb de laatste zin vrij simpel neergezet. Er gebeurt veel meer maar ik wil niet teveel weggeven)

Hertmans heeft het geheel verweven tot een boek waarin hij naast de schriften de mondelinge verhalen van zijn grootvader en andere familieleden maar ook zijn eigen herinneringen aan zijn grootvader heeft verwerkt. Daarnaast is hij teruggegaan naar plekken die voor zijn grootvader belangrijk waren. Het resultaat laat zich niet in een woord vangen. Het is namelijk niet alleen het verhaal van zijn grootvader, het is ook een familiekroniek, een tijdsbeeld, een statement over de zinloosheid van de oorlog, een verhaal over de liefde voor de schone kunsten en een tragisch liefdesverhaal. Er zit nog een laag in het verhaal en dat is de liefde van een kleinzoon voor zijn grootvader en het willen begrijpen wie deze man was. Veel kleine dingen die hij als kind niet begreep worden duidelijk naarmate hij meer zicht op het leven van zijn grootvader krijgt.

Een zeer duidelijk vijfsterren boek dat ik iedereen kan aanraden.