Sympathie maar ook medelijden

Een boek dat de Ako-literatuurprijs heeft gewonnen, wil ik graag lezen. Zo ook dit boek van Stefan Hertmans. Er zijn al zoveel boeken en ooggetuigenverslagen over de Tweede Wereldoorlog verschenen, dat ik ook erg nieuwsgierig was naar een epos dat zich afspeelt in de Eerste Wereldoorlog.

De grootvader van Hertmans laat enkele schriften met dagboeknotities na aan zijn kleinzoon. Deze laat hij jaren liggen, tot hij eraan toe is ze te lezen en hij besluit het levensverhaal van zijn opa op te schrijven. Dit doet hij op zo’n prachtige manier, dat het zeer moeilijk is het boek weg te leggen. Het boek bestaat uit 3 delen, waarvan ik het tweede deel het heftigste vond. In deel 1 en 3 vertelt Hertmans over de jeugd van zijn opa Martien, hoe hij in armoede maar met veel liefde is opgegroeid en de zoektocht van zijn opa naar een doel in zijn leven; schilderkunst is wat hem erg trekt, omdat zijn geliefde vader dit ook deed.
Hertmans bezoekt plekken die zijn opa heeft beschreven, en ontdekt dat hij veel herinneringen uit zijn eigen jeugd eigenlijk nooit goed heeft begrepen. Zoals het Sinterklaasfeest, waarin hij van de Goedheiligman een houten vliegtuig krijgt (door opa zelf gemaakt), met de code DK100710 erop. Toen Hertmans een klein jongetje was, dacht hij dat het een gewone vliegtuigcode was, tot hij ontdekt dat de cijfers wel degelijk een betekenis hebben.

In het tweede deel is de grootvader zelf aan het woord. Hij vertelt hierin de gruwelijke dingen die hij meemaakt in de loopgravenoorlog. Het bijzondere is, dat de Vlamingen en Walen in deze oorlog samen vechten, maar dat er toch rivaliteit tussen beide is.
Na enkele keren gewond te zijn geraakt, en het wonder boven wonder elke keer weer overleefd te hebben, keert hij na de oorlog weer terug naar huis, om daar zijn grote liefde te vinden. Helaas verloopt ook dit niet zoals hij gewenst heeft, en wordt ook deze tragedie met veel gevoel beschreven. Of het nou de echte woorden van de grootvader zijn, of dat het vertaald is door Hertmans is niet helemaal duidelijk, maar het is ontroerend en gevoelig en je kunt niets anders doen dan veel sympathie maar ook medelijden hebben voor de grootvader.
Wat ik echt heel erg mooi vond, was het moment dat Martien herstellende is van een oorlogswond in Liverpool en daar een herinnering aan zijn eigen vader ontdekt.

Kortom, het verhaal is werkelijk prachtig en met veel liefde geschreven.
Ik moest erg wennen aan de vele moeilijke woorden die er in het boek voorkomen, maar voor het verhaal maakt het geen verschil.
Wat me iets meer stoorde, waren de Franse teksten, die niet vertaald zijn. Veel kun je uit de context wel opmaken, maar ik vind het prettig als ik een dialoog ook woordelijk kan volgen en niet hoef te gokken waar ze over praten.
De teksten worden af en toe afgewisseld met foto’s en afbeeldingen, die het verhaal nog mooier en echter maken.