Thuiskomen, zoektocht naar 'de' moeder

Een succesvol copywriter is onlangs door zijn vrouw verlaten. Bobby sleept zich sindsdien nog meer door de dagen heen dan voor die tijd als hij een opdracht krijgt van de Samenwerkende Hulporganisaties waarmee men geld wil inzamelen voor slachtoffers van een tsunami in een Aziatisch land. Daarbij een setje foto’s, portretten die mensen hun portemonnee moeten doen trekken. Eén foto laat hem niet meer los: een vrouw staat in de deuropening, “een distelbloem die uit de chaos van gesplinterd hout groeit.” Hij besluit Woman III, zoals hij haar noemt, te gaan zoeken.

“Soms vervloekte hij haar om haar ongevraagde invasie van zijn geordende bestaan, op andere momenten wekte ze een bitterzoet verlangen bij hem op, als een brug die opdoemt in de mist en over oceanen van afstand en tijd recht naar het verloren landschap van de kinderlijke verbeelding lijkt te leiden.”

Hij reist af naar dat onbekende land, waarvan hij weinig meer weet dan dat het een communistische dictatuur betreft. Hoe beklemmend dit voor een doorsnee westerling ook mag klinken, Bobby komt tot rust. De sleur glijdt af van zijn schouders zo gauw hij in het vliegtuig heeft plaatsgenomen. Eenmaal in Azië herkennen we de schrijver Rob Verschuren weer – de auteur woont al vele jaren in Viëtnam – door middel van de beeldende taal die hij bezigt, de lokale sfeer die hij als geen ander weet te schetsen als het vliegtuig de landing inzet.

“Een dunne nevel sluierde de voet van de eilanden, waardoor ze leken te zweven, exotische luchtkastelen, briljant waar ze het licht van de ochtendzon weerkaatsten en dof indigo in de schaduwen.”

In dit nieuwe land kan de copywriter zelden met iemand communiceren. Zij die Engels spreken, beperken zich tot basale, nauwelijks verstaanbare klanken. Okay, Sir, Yes, dat niveau, op een enkele blowende tiener na. En het bevalt hem, de vrijheid die hij ervaart geeft innerlijke vrede, zelden heeft hij zich zo op zijn gemak gevoeld nu hij zonder doel zich in de wereld begeeft. Woman III was een excuus, dat hij haar nooit zal vinden beseft hij zelf ook wel.
In eerste instantie lijkt de auteur zichzelf nog niet in die ontspannen fase te bevinden, als hij Rosa, een Duitse die ter plaatse Engels doceert, laat zeggen: “Politiek links, feministen… dat is altijd mijn kringetje geweest, maar hoe kun je jezelf feminist noemen en tegelijk respect hebben voor een godsdienst die vrouwen als tweederangs wezens beschouwt. Als bezit. En dat is niet een kleine groep fanatiekelingen, dat is vastgelegd in de Koran. Dat is een van de grondslagen van dat apengeloof.”

Bobby komt onbewust tot steeds meer zelfinzicht, beseft dat hij zijn lot uit handen heeft gegeven door hierheen te gaan. Ruimte krijgt hij voor contemplatie, hij beseft meer hoezeer religies in wezen hetzelfde uitgangspunt hebben: het goede voor eenieder. De invalide vrouw die hij ontmoet in een opslagloods voor recyclebaar materiaal wordt ongewild zijn leidsvrouwe. Zwijgend staat zij hem toe in haar domein. Bobby komt als het ware thuis door daar aanwezig te zijn, door gade te slaan. Er is ruimte voor beelden en ervaringen uit zijn jeugd, de kinderlijke verbeelding. De man “zonder bestemming en zonder plaats in deze wereld, als een straathond die door de stegen sluipt, op weg naar nergens, ongezien” lijkt zijn karma te hebben bereikt.

'Het witte land' is even krachtig als het in 2018 verschenen 'Tyfoon', een boek van mystieke schoonheid en symboliek. Groots in weinig pagina’s. Op pagina 126 van 'Het witte land' doet de auteur zichzelf tekort als hij de protagonist laat zeggen:

“Alles wat je met anderen wilde delen werd toch vervormd wanneer je het in woorden en zinnen probeerde te vatten, en geen twee mensen zouden elkaar ooit begrijpen.”

Gelukkig geldt dat niet voor deze prachtige novelle!