Om moede(r)loos van te worden...

De meest nauwgezette bespreking van Moederland is wellicht een letterlijke overname van een deel van de tekst (pagina 527 – 528): “Een van de meest bedrieglijke en onuitstaanbare familiegewoonten was om aan één stuk door te praten en intussen de oren gespitst te houden en niet te laten merken dat je ook maar enige belangstelling had voor wat een ander (familielid; EW) zei – we bezaten het vermogen om, terwijl we maar doorratelden en elkaar in de rede vielen, elk woord en elke losse opmerking die tegen ons gemaakt werd op te slaan, vooral als die later nog eens gebruikt konden worden om roddels en achterklap de wereld in te helpen.
Je wist nooit of degene die aan het woord was je wel gehoord had, want hij of zij bazelde stug door en vond je opmerking niet de moeite waard om op te reageren. Je ging er dus van uit dat ze Oost-Indisch doof waren voor jouw commentaar, niet geïnteresseerd, of dat jouw opmerking bij nader inzien onbelangrijk was.
Maar juist het niet reageren wees op interesse, zelfs op fascinatie.”

Wanneer Jay’s vader overlijdt, keert hij terug naar Moederland aan Cape Cod. Schrijver is hij, van reisboeken. Decennia is hij op de vlucht geweest voor zijn familie, voor de rauwe haat waarmee broers en zussen elkaar in hun jeugd bejegenden. Ook moeder was een regelrechte sadist in die jaren, en nu vader dood is, nu zij alle kinderen weer bij zich in de buurt weet, zal zij dubbel en dwars aantonen dat liefde een dwaasheid is, dat mededogen en behulpzaamheid een teken van zwakte blootleggen. Moeder is inmiddels ongeveer negentig jaar oud. Als geen ander weet zij de kinderen wederom tegen elkaar uit te spelen. Kinderen waren het, toen, in hun jeugd. Nu behoren zij zelf al bijna tot de categorie ouderen, maar opnieuw in moeders invloedsfeer gevangen, zijn zij waar moeder hen wil hebben: kinderen zijn het en blijven het, háár kinderen.

Theroux toont ons verbluffende staaltjes van manipulatie. Net als je denkt dat het niet erger kan, volgt er weer een mokerslag. Show, don’t tell in optima forma. En moeder? Zij wordt godbetert 103 jaar oud! Helaas zullen veel lezers die moeder herkennen en misschien opgelucht ademhalen dat zij niet de enigen zijn. Moederland is prachtig geschreven, maar ook een boek om moedeloos van te worden (of opgelucht adem te halen omdat je het zelf zoveel beter getroffen hebt).