Prachtige geschiedenisles op een geweven tapijt

Hoe zo’n jonge schrijfster een roman van deze omvang en met deze inhoud kan schrijven is mij na het lezen er van nog altijd een raadsel. Maar Nino Haratischwili (Tbilisi, 1983) doet het. Net als mijn favoriete Russen Tolstoj, Toergenjev en Pasternak weet zij in een omvangrijke roman een indrukwekkend familie-epos neer te zetten. Alleen al met de hoeveelheid pagina’s (1248) weet ze respect af te dwingen en overtreft ze “mijn Russen” ruimschoots.
Op een vlotte manier laat Haratischwili het verhaal van zes generaties en acht levens uit de Georgische familie Jasji door Nitsa Jasji vertellen aan haar nichtje Brilka Jasji.
Nitsa heeft het verhaal gehoord van haar overgrootmoeder Stasia, dochter van een Georgische chocolatier en het verhaal begint bij haar. In een wervelende geschiedenisles neemt Nitsa haar nichtje én de lezer mee op reis vanaf de tijd rond de Russische Revolutie, via de twee wereldoorlogen naar de onderdrukking onder Stalin om via de Koude Oorlog te eindigen in de periode van de Perestrojka en de totale ondergang van het rode Sovjet rijk.
Nino Haratischwili weet op onnavolgbare wijze de levens van al haar personages aan elkaar te binden, als een tapijt aan elkaar te weven. Soms in prachtige zinnen en soms op harde realistische wijze maken we kennis met de dromerige zussen Stasia en Christine. Het leven is hen niet gunstig gezind en de zoon van Stasia, Kostja, weet dit met zijn despotische gezag in de familie én daarbuiten alleen maar te verergeren. Ook zijn zus Kitty en dochter Elena worden slachtoffer van Kostja’s ijzeren geloof in het communisme en ondanks zijn schijnbaar goede bedoelingen ontkomen ook zijn kleindochters Nitsa en Daria niet aan de ellende die hij weet te veroorzaken. Overigens komt Kostja er zelf ook maar bekaaid vanaf als het communistische regime en alles waar hij zelf voor stond ten onder gaat.
Aan het eind van het verhaal komen alle draden van het tapijt weer bij elkaar, is de acht weer rond en blijf je als lezer achter in een behoorlijk gat maar er gloort zeker hoop aan de horizon. Je denkt met weemoed nog eens terug aan de levens van deze wonderlijke familie en je krijgt heimwee naar de Georgische zee en bergen, ook al ben je daar nog nooit geweest. Neem er een kopje chocola bij en weg ben je…

"Wees alles wat wij wel en niet waren. Wees een luitenant, een koorddanseres, een matroos, een toneelspeelster, een filmmaker, een pianiste, een minnares, een moeder, een verpleegster, een schrijfster, wees rood en wit of blauw, wees chaos en hemel, wees hen en mij en wees dat alles ook niet, dans vooral ontelbare pas de deux. Ik heb alle woorden voor je opgeschreven die ik bezat."