Mooie roman over roerige tijden

De prachtige cover van ‘Last en Liefde’, de historische roman van Henriëtte de Smet, nodigt uit om het op te pakken en direct weg te duiken in de wereld van Celine en Aaltje. Twee vrouwen uit totaal verschillende sociale klassen, maar met elkaar verbonden door Arend-Jan. Een wereld waar je als hedendaagse vrouw trouwens echt niet naar terug verlangt en het is bijna onbegrijpelijk dat je slechts 100 jaar geleden als vrouw zo ondergeschikt was aan je echtgenoot. Maar ook als man in de lagere sociale klasse had je niets te vertellen.

De welgestelde Arend-Jan volgt zijn hart volgt en kiest voor Aaltje, een vrouw uit een lagere sociale klasse, en tot groot verdriet van zijn moeder Celine, wordt hij daarom verstoten door zijn vader Theodor. Zonder dat haar echtgenoot er iets van afweet, schrijft Celine een brief aan haar schoondochter, die op haar beurt AJ, zoals Arend-Jan graag genoemd wil worden, hier niet van op de hoogte stelt. Aaltje begrijpt het moederhart van Celine en zo komt er een correspondentie op gang waarin ze elkaar op de hoogte houden van wat er in hun leven gebeurt.

De briefwisseling is slechts een van drie verhaallijnen. Want behalve de correspondentie tussen de twee vrouwen wordt het verhaal ook afwisselend vanuit zowel Celine als Aaltje vertelt en krijg je een aardig beeld van het dagelijks leven in twee totaal verschillende sociale klassen. Het boek beslaat een periode van 17 oktober 1917 tot mei 1919. Een roerige tijd, waarin het feminisme langzaam op gang komt, de SDAP steeds meer opkomt voor de rechten van de werkende lagere klasse, de gevreesde Spaanse griep heerst en de eerste wereldoorlog tegen zijn eind loopt. Celine wil dolgraag iets nuttigs doen met haar leven, maar buitenshuis werken is ‘not done’ in de kringen waarin zij verkeert. Als ze kennismaakt met de vrijgevochten Emilie, die het feminisme hoog in het vaandel draagt, probeert ook Celine langzaam maar zeker onder het juk van haar dominante man en de sociale gangbare normen voor die tijd uit te komen.

Aan de andere kant van de sociale ladder staat Aaltje, die wel moet werken om in haar onderhoud te kunnen voorziet. Zij woont, zonder getrouwd te zijn, samen met AJ wat voor die tijd nogal bijzonder genoemd mag worden. Terwijl zijn moeder druk is met het feminisme is AJ op zijn beurt erg gecharmeerd van de SDAP.

Henriëtte de Smet heeft een plezierig te lezen schrijfstijl en ze bouwt de spanning in het verhaal mooi op met hier en daar volkomen onverwachte ontwikkelingen. Soms word je zelfs helemaal op het verkeerde been gezet. Hierdoor blijft het verhaal boeien en vlieg je door het boek heen. En voor je er erg in hebt is het boek uit. Het is ook duidelijk dat Henriëttes research over de tijd waarin het boek speelt gedegen is geweest. Onlangs heb ik de dubbelbiografie ‘Cécile en Elsa, strijdbare freules’ gelezen en ik ‘herkende’ in ‘Last en liefde’ echt de tijdgeest. Zeker met de achtergrond die ik van deze biografie had, was het nog leuker om al deze ontwikkelingen in romanvorm terug te zien. Als je houdt van niet te ingewikkelde historische romans is dit echt een aanrader. Ik heb me er in ieder geval prima mee vermaakt.