Krachtig, maar tikje dissonant slotakkoord

De eindstreep lijkt voor Stephen King nog lang niet in zicht, laat staan dat hij toe zou zijn aan een ereronde. Het werk dat hij in de herfst van zijn carriere aflevert is, bijna uniform sterk. Het afstoffen en voltooien van verhaal ideeën die nog uit de jaren zeventig stamden (wat leidde tot het uiterst teleurstellende ‘Under the Dome’ en het borderline geniale 11/22/1963, waaruit, o ironie uw naam zij geprezen, de wijze les te leren viel dat men het verleden beter laat rusten) lijkt hem te hebben bevrijd. In ‘Revival’ en de bundel Bazaar of Bad Dreams, was de thematiek uitgesproken herfstachtig, maar met Mr. Mercedes deed King iets wat hij al jaren dreigde te doen, maar nog nimmer geheel ten uitvoer had gebracht: een pure thriller schrijven. Hoewel de bouwstenen zo bekend waren dat het (bijna) clichés leken, blies Kings overduidelijke vakmanschap alle bezwaren terzijde. Dat hij ook nog wel wat iets te melden had over oud worden in de 21e eeuw en de sporen die de economische crisis trok in een doorsnee middelgrote stad in de VS (hoewel de keuze om het kwaad te laten vertegenwoordigen door een ‘normale’ sociopaat, wat dat betreft een gemiste kans leek) deed de roman natuurlijk ook geen kwaad. Voor het vervolg op Mr. Mercedes (‘Eerlijke vinder’) leek King terug te grijpen op zijn angst (die hij in Misery al overtuigend had uitgewerkt) voor de geobsedeerde fan, in zijn geval natuurlijk de lezer die meer uit het werk haalt dan de schrijver er ooit in heeft gelegd. Overigens lijken gelukkig voor King de angsten die hij met zijn boeken tracht te bezweren, zich hooguit als flauw en banaal aftreksel in de realiteit te manifesteren. Dus ontmoette hij nooit zijn eigen Mark David Chapman (die overigens uiterlijk wel iets weg had van King en volgens tenminste een misleide ziel op het internet een stand-in van hem was), in plaats daarvan kruiste hij het pad van een onoplettende chauffeur in een pick-up truck.

Speelde Brady Hartfield, de slechterik uit het eerste deel van de Mercedesreeks, in ‘Eerlijke vinder’ nog slechts een zijdelingse rol, deel drie van de trilogie draait weer helemaal om hem. Hiervoor moet King de grenzen van het thrillergenre veruit overschrijden, daar Hartfield in deel 1 in een onomkeerbare coma was geslagen. In ‘Eerlijke vinder’ werd dit min of meer al aangekondigd, maar toch voelt de abrupte afslag richting het bovennatuurlijke, als een stijlbreuk in de reeks. Als ‘Wisseling van de wacht’ al een pendant heeft in het oeuvre van King, dan is dat ‘Firestarter’ uit zijn vroege periode, waarin het personage Andy McGee ‘the push’ had. Dankzij een medisch experiment heeft ook Brady Hartfield ‘the push’, en die gebruikt hij om via aftandse spelcomputers de gedachten van tieners over te nemen en hen aan te zetten tot zelfmoord. Het verbaast mij enigszins dat een dergelijke vertelling überhaupt in aanmerking komt voor vermelding in VN Detective en Thrillergids, laat staan dat hij vijf sterren krijgt, maar ik herinner mij dan ook nog grimmiger tijden waarin genregrenzen steviger overeind stonden dan de Berlijnse Muur, en de Thrillergids van al Kings werken, alleen ‘Cujo’ zuinigjes erkende als bonafide thriller. Enfin, toen ‘Firestarter’ verscheen was Carter president en sindsdien is er veel veranderd in de VS. Nu dient de gevestigde orde beschermd te worden tegen bijzondere krachten en is er geen machtige ‘the shop’ die de klus klaart, maar ligt het lot van honderden nietsvermoedende tieners in handen van een vermoeide babyboomer, een middelbare vrouw die ferm in het autistische spectrum verkeert en een afro-Amerikaanse tiener. De oude vos King is dit wel toevertrouwd en tegen de tijd dat er een The Shiningachtige sneeuwstorm opsteekt (altijd goed) en onze helden onderweg zijn naar een afgelegen jacht hut om voor eens en voor altijd af te rekenen met het kwaad, jakkert de lezer als gehypnotiseerd over de pagina’s.

Puur op basis van het verhaal had ‘Wisseling van de wacht’ met achteloos gemak vier sterren verdiend. Echter, ergens halverwege het verhaal laat King een nevenpersonage weder opstaan uit een gewisse dood, door een afgevuurde kogel te laten afketsen op een drankflacon. Serieus Stephen? Dit gemakzuchtige en zonder spoor van ironie inzetten van deze anno 2016 zo langzamerhand wel kapot geparodieerde trope, kost onverbiddelijk een ster.