1939. Nazi-Duitsland. De Duitse Liesel Meminger (9) en haar broertje worden in een pleeggezin geplaatst. Als Werner onderweg sterft, vindt Liesel bij het graf haar eerste boek. Ze komt alleen aan in Molching bij Munchen bij de oudere Hubermanns: de aardige anti-Nazi huisschilder Hans en zijn ontevreden vrouw Rosa. Hans is schilder-behanger en speelt accordeon in zijn vrije tijd, moeder Rosa scheldt erop los maar heeft een warm hart. Geleidelijk aan begint Liesel zich thuis te voelen.  Liesel heeft vaak nachtmerries over haar broertje.  Haar nieuwe vader komt haar telkens troosten. Hij leert haar lezen uit het boek Het Doodgravershandboek, zo heet het boek, wat ze bij het graf gevonden heeft.  Het is de laatste schakel met haar broertje.  Boeken worden heel belangrijk voor Liesel. Ze ontwikkelt een passie voor woorden. Ze kan niet zonder boeken, maar geld om ze te kopen heeft ze niet. Het enige wat ze kan doen is de boeken stelen. Ze steelt boeken uit de boekverbranding van de nazi's, de bibliotheek van de vrouw van de burgemeester, waar er ook maar boeken te vinden zijn. Om troost te zoeken en de chaos buiten te sluiten begon Liesel te lezen. Met hebzucht in haar vingers en boektitels op haar lippen stond ze in de bibliotheek van de burgemeester. Ze vroeg zich af op welk moment de boeken en de woorden niet zomaar iets, maar alles waren gaan betekenen. Boeken spelen een centrale rol in het verhaal. 

Liesel sluit al snel vriendschap met kinderen uit de buurt. Rudy, haar buurjongen, is haar beste vriend. Ze ondernemen samen tochten waarop ze eten stelen. Ze hebben honger. En soms steelt Liesel ook een boek, want ze heeft ook honger naar boeken. Het maakte niet uit waar een boek over ging. Het ging erom wat het betekende. 

Eind 1940 duikt de zoon van een joodse kennis van Hans bij hen onder en er groeit een band tussen Max en Liesel. Max wordt verborgen in de kelder. Liesel raakt enorm gehecht aan Max. Ze oefenen woorden op de muur van de kelder. Max schrijft een boek voor Liesel wat hem overkomen is. Wanneer hij heel ziek is wijkt ze nauwelijks van zijn zijde. Ze leest hem voor. Zij is zijn ogen van de buitenwereld. Liesel vertelt hoe het buiten is, welk weer het is, wat ze doet en ze zoekt op straat naar kranten voor Max waar kruiswoordpuzzels in staan. Liesel gaf De Dromenvanger aan Max alsof de woorden alleen al hem konden koesteren.

Intussen komt de realiteit van de oorlog alsmaar dichterbij: het verplichte lidmaatschap van de Hitlerjügend, de boekverbrandingen, honger en schaarste, de Jodentransporten naar het nabijgelegen Dachau, de bombardementen… Regelmatig vallen er bommen in de buurt en moet iedereen de nacht doorbrengen in een schuilkelder. Daar leest Liesel voor uit haar boek. Daar werden ze afgeleid door het meisje met het boek.

Haar pleegvader is antinazi, maar moet met de tijdgeest mee, wil hij zijn gezin kunnen laten overleven. Als Hans, de vader van Liesel, een homp brood geeft aan een Jood, die wordt weggevoerd, heeft dat nogal wat consequenties. Max moet weg uit hun kelder. Hans moet in dienst. Nu is Liesel de twee mannen die haar het meest dierbaar zijn kwijt. Haar vader en Max. Ook de vader van Rudy is opgeroepen.

Na een bombardement in 1943 is Liesel de enige in de straat die nog leeft.  

Toen ik aan het boek begon, moest ik wel wennen aan de schrijfstijl. Ik ben blij, dat ik heb doorgezet, vooral op aanraden van Robert.  Ik wist, dat er veel positieve reacties over dit boek waren en vroeg me af waarom het boek mij niet pakte. Het duurde even voor ik in het verhaal zat. Zodra je gewend bent aan de schrijfstijl wordt dit origineel gebrachte verhaal een unieke leeservaring, waar ik van heb genoten.

Wat "De boekendief" bijzonder maakt, is de keuze van Markus Zusak voor de Dood als verteller. De dood heeft het druk; al die zielen die hij moet ophalen over de gehele wereld en dan breekt ook nog eens WO II uit.  Je  leeft mee met de hoofdpersoon Liesel,tijdens de tweede wereldoorlog in Duitsland. Het  meeslepende verhaal vertelt niet alleen heel beeldend hoe de Tweede Wereldoorlog zich ontwikkelde, af en toe vertelt de Dood ook hoe voor hem deze oorlog is, dat hij het zo druk heeft, hoe hij de verschillende doden tegemoet treedt etc. . De Boekendief is een verhaal  over de macht van woorden en het vermogen van boeken om te inspireren.  Gelukkig heeft de schrijver ook een passie voor taal: Zusak gebruikt af en toe prachtige zinnen.  Liesel is een hartverwarmend karakter dat uiteindelijk een haat-liefde verhouding krijgt met woorden. Ze leest zo graag, maar ze beseft ook dat woorden machtig zijn en een man als Hitler ondersteunen. Dit thema wordt op verschillende manieren uitgewerkt. Allereerst leert Hans zijn nieuw aangenomen dochter Liesel lezen, op de muur van de kelder schildert ze de woorden die ze nog niet kent.  Daarnaast is ze een 'boekendief'. Lezen en voorlezen wordt  telkens gebruikt om de relaties tussen mensen vorm te geven, Max (de onderduiker) schrijft voor Liesel een boek om haar te laten zien hoeveel hij van haar houdt,  Liesel leest op haar beurt Max voor als hij ziek is.  Het betekende ook afleiding in de schuilkelder. Bovendien tekent Liesel haar leven op, het boekje waar ze dat in doet wordt gevonden door de Dood, waaruit hij nu vertelt.

Verder is liefde een belangrijk thema, de liefde van Liesel voor haar nieuwe vader Hans, de liefde tussen Hans en Rosa die er op het eerste gezicht wat ongebruikelijk uitziet doordat Rosa hem voortdurend uitscheldt, de liefde van Liesel voor Rudy haar buurjongen en voor Max de onderduiker.

Het roept veel emoties op: vertedering, wanhoop, verdriet, hoop, geluk, woede en vooral machteloosheid.

Dit las ik in een recensie: De Dood als verteller legt een waas van troost over de wreedheden die Liesel, Max, Rosa en Hans Hubermann en alle andere mensen te verduren krijgen. Hij transformeert de belevenissen van Liesel en de anderen tot een bitterzoet, grimmig sprookje, waarvan de sfeer herinnert aan Benigni's 'La vita è bella'.

‘De boekendief’ is ook een soort sprookje, een ontroerend, maar triest oorlogsprookje over gewone mensen en hun dagelijkse leven onder het naziregime. Mensen staan voortdurend voor keuzes en dilemma ‘s. Moeten ze zich verzetten of niet? Een keuze kan rigoureuze consequenties hebben.

De tekeningen van Max doen mij denken aan andere tekeningen, die ik zag tijdens mijn opleiding voor HVO- docent. De vader van een kind dat in een concentratiekamp opgroeide, realiseerde zich, dat zijn driejarige Tommy maar aan weinig dingen een naam kon geven. In het geheim maakte hij een tekenboek voor zijn zoon, waarin deze kon ontdekken dat er meer op aarde was dan het kleine beetje dat hij om zich heen zag. Zo ontstond het prentenboek van Bedrich Fritta De dag dat Tommy drie werd .

Zusak groeide op in Australië, zoon van Duits-joodse emigranten. Zijn familie vertelde hem verhalen over de Tweede Wereldoorlog. In een interview zegt Zusak het volgende: “We have these images of the straight-marching lines of boys and the ‘Heil Hitlers’ and this idea that everyone in Germany was in it together. But there still were rebellious children and people who didn’t follow the rules and people who hid Jews and other people in their houses. So there’s another side to Nazi Germany,” (The Sydney Morning Herald).

Toen ik het verhaal uit had, moest ik huilen. Dat was het hele boek nog niet gebeurd. Was dat omdat het verhaal zo mooi was, of omdat de wereld zo verrot is, of omdat het verhaal uit is. Ik weet het niet, een combinatie van alles, denk ik