Nuttige herhaling

Hoe lees ik? gaat over de manier waarop Paris leest, en Paris doet dat lezen vooral voor een literaire uitgever, naast voor eigen plezier. In die zin is het vooral een handleiding voor hoe je "literair" kunt lezen. Voor sommigen is dat misschien een eye-opener, voor mij was het een herhaling van de literatuurlessen van het vwo, maar dan beknopter en op een toegankelijker manier gebracht.

Het boek staat bomvol citaten waar je mee kunt oefenen en achterin een "huiswerk"-lijstje. Paris zet aan tot actief lezen: ga nadenken over wat je leest, ga op zoek naar wat de schrijver nog meer met de tekst heeft gedaan, maar bovenal, ga op zoek naar de meerwaarde die je als lezer uit een tekst kunt halen. Door teksten als een puzzel te benaderen, komt er een ander soort spanning in een tekst. De vraag is of je dat wat je opvalt in een tekst kunt ontrafelen tot zinnige extra's. Als je daarmee actief aan de gang gaat, kun je een verhaal verschillende keren lezen en er telkens weer iets anders uit halen, waardoor het verhaal slechts rijker wordt.

Lezers, en met name recensenten, zouden zich de vraag ook moeten stellen: Hoe lees ik? Het boek is daarom aan te bevelen voor iedereen die min of meer professioneel lezer is, dus alle boekenbloggers, alle recensenten, alle juryleden van schrijfwedstrijden.

Een van de interessantste opmerkingen komt echter uit een citaat van Joost de Vries:
"Dat een boek je raakt, betekent niet dat het literair goed is."

En dat is iets wat ik in recensies en vooral ook juryrapporten zie ontbreken: de literaire onderbouwing. De lezers komen meestal niet verder dan benoemen van hetgeen hen heeft geraakt. Er blijkt zelden uit dat er moeite is gedaan om het verhaal in alle aspecten te begrijpen, dat er een poging is ondernomen het verhaal te ontrafelen, al is het maar de constatering dat het een "Dan Brown" zonder literaire foefjes is. En dat is jammer, want voor wie het lezen als een puzzel ziet, ontbreekt zo de nuttige informatie die tot lezen aan kan zetten.
In een breder kader: juryleden die blind zijn voor de aspecten van het lezen die Paris beschrijft, missen een groot deel van het verhaal. Bij de genrewedstrijden waarbij "verder helpen van de schrijver" voorop staat, kan een schrijver die de literaire foefjes toepast niet eens geholpen worden, en in de slechtste gevallen wordt aanbevolen om het verhaal om te werken tot een "Dan Brown". Uiteraard is er te weinig expertise onder de juryleden voor wat betreft het literaire lezen, zodat ze het ook niet van elkaar leren.
Alleen al daarom zou ik elke organisator van een (genre)schrijfwedstrijd willen adviseren om dit boek (of een soortgelijk boek, maar ik ken ze niet, behalve de gortdroge middelbareschoolboeken) verplicht te stellen voor de juryleden.

Zit er nog iets in voor schrijvers? Zeker wel. Het boek kan je heel bewust maken van de instrumenten die je kunt gebruiken om je verhaal meer diepgang te geven, door lagen te maken, om dingen te vertellen die je niet opschrijft. Het kan je er ook van bewust maken wat je onbewust al in je verhaal hebt geplaatst, en wat je in herschrijfrondes kunt aanscherpen.