De ideale man: niets is wat het lijkt te zijn

De ideale man is de tweede roman van Mathilde Hoekstra (1977) en is deels gebaseerd op haar eigen leven. Net als Evelien Kuypers, het hoofdpersonage uit haar roman, woont ze in Bloemendaal en heeft twee dochters, werkte ze ook bij Psychologie Magazine, en schrijft ze met De ideale roman, ook haar tweede roman. Én ook zij werd verliefd op een andere man. Maar we hebben hier te maken met een roman, fictie dus en niet met een autobiografie. Ongetwijfeld klinken de eigen ervaringen van de auteur door in deze roman.

Evelien Kuypers heeft het stervensdruk. Ze heeft eigenlijk alles om perfect gelukkig te zijn: twee universitaire studies afgerond, een sociaal netwerk, een prachtig huis, twee kinderen. Ze werkt aan haar tweede roman. Haar man, Taeke, heeft eveneens een drukke baan, een buitengewoon intensief sociaal leven, golft, is betrokken bij de hockeyclub en is nooit thuis. Het leven dat ze leiden is vooral buitenkant. Evelien heeft het gevoel dat alles op haar neer komt en dat Taeke haar eigenlijk niet meer ziet staan. Ze heeft het gevoel dat ze steeds faalt. Ze cijfert zich constant weg en dat levert grote druk op. Ze twijfelt aan alles, voelt zich niet meer gewaardeerd, raakt geïrriteerd, blaft haar dochter af. Het kan niet langer zo, concludeert ze. Ze moet meer in balans komen. Op een feestje van haar beste vriendin Emma ontmoet ze Kees Donkersloot die haar prikkelt met een vraag voor een one-night stand. Kees twijfelt nergens aan, is direct. Ze weigert, maar kan Kees niet uit haar hoofd zetten al is het maar door de uitspraken die hij doet, zoals ‘je moet niet denken. Je moet voelen. Het verstand weet niets.’ Ze spreekt met Kees af om 365 dagen koffie te gaan drinken en Kees laat haar ervaren dat niets is wat het lijkt, leert haar op een andere manier tegen de werkelijkheid aan te kijken.

Steeds meer lopen de dingen uit de hand en vindt Evelien dat ze moet kiezen: Taeke of Kees. Kees, de man die alle tijd lijkt te hebben, die er voor haar wil zijn, haar de meest prikkelende berichtjes stuurt, haar inzicht probeert te geven in de kwantummechanica, spiritualiteit en de filosofie. Welke keuze gaat Evelien maken en is het de juiste. Of niet? Vindt zij haar ideale man?

'Onze relatie was een lekke band. Het was een kwestie van de Wegenwacht
bellen, wachten tot zij er een stuk rubber in zouden duwen en we konden
nog jaren doorrijden. En ineens bekroop me het gevoel dat er bij ons geen
sprake was van een lekke band, maar van een klapband. Kees was geen
stukje rubber. Hij was een nieuwe band.'

Evelien is als het ware met handen en voeten gebonden aan de relatie die ze met Taeke heeft. “Na al die jaren waren we een geoliede machine geworden. Mechanisch koud,” zegt Evelien. Kees lijkt het antwoord op haar vragen te zijn, accepteert haar kwetsbaarheid, haar zoeken, heeft diepgaande gesprekken met haar, is geestig, is direct als het over seks gaat, maar houdt toch de nodige afstand, geeft haar de ruimte en pakt zelf de ruimte die hij nodig heeft. Wil Kees echt een relatie met Evelien of speelt hij een spel?

De ideale man is een boek waarin niets is wat het lijkt te zijn. Dat begint al met de titel. Het gaat niet om de ideale man, maar het gaat over een vrouw, Evelien. Aanvankelijk denk je in een feelgoodroman vol clichés terechtgekomen te zijn. Langzamerhand kantelt dat in de richting van de literatuur waarin de ontwikkeling van de hoofdpersoon centraal staat. Evelien zegt daarover zelf: “In literatuur gaat het om alles wat er niet gezegd wordt, om alles wat er tussen de regels staat.” En dat klopt. Lijken het in het begin allemaal clichépersonages te zijn, bij Evelien en Kees is wel degelijk een ontwikkeling waar te nemen. Evelien heeft een relatie met Taeke die wel wat nieuwe impulsen kan gebruiken. Ze vindt dat ze zoveel moet. “Het enige wat is echt moest doen was voelen. Voelen wat ik zelf wilde en daarnaar luisteren.” Ze is op zoek naar het antwoord op de vraag of Taeke bij haar past. Ze vraagt zich af of hij echt aandacht heeft voor wat haar bezighoudt, of ze wel fouten mag maken en niet in alles perfect moet zijn. Kortom is hij echt een partner, iemand met wie je alles deelt? Ze verdiept zich ook in haar ouders en vindt in hun relatie een belangrijk aanknopingspunt voor de puzzel die ze voor zichzelf aan het oplossen is. De kern van het boek is: “Ik moet erachter komen of deze verliefdheid geen vlucht voor iets anders is, iets wat in mijn zelf zit, maar dat ik nog niet begrijp.”

'Ik was als die dode grasmat in onze tuin. Ik had zonlicht nodig'

Mathilde Hoekstra heeft deze zoektocht verpakt in een boek dat snel leest en grappig is. Zo heeft ze het over met een Michelinster bekroonde bitterballen. Ze schrijft scherpe dialogen en weet de zoektocht van Evelien te verpakken in een op het oog pretentieloos verhaal. Ze doet dat in een stijl waarin ze in enkele zinnen een personage neerzet of een situatie beschrijft. Je ziet het als het ware voor je. “Ik droeg een strakke, zwarte spijkerbroek, het lamswollen truitje dat ik in New York had gekocht – ook zwart inderdaad – mijn limited edition Nikes en het zwarleren jasje uit Málaga. Dit lag bovenop”. Soms is het wat te veel, te uitvoerig als het bijvoorbeeld gaat om de beschrijving van de inrichting van de woning.

Niets is wat het lijkt te zijn. Soms is één woord voldoende: Koffie? “Zo’n alledaags woord dat ineens zoveel kon betekenen.”