Tjonge

Harari is briljant en daarnaast een bijzonder goede leraar. Hij legt op zeer begrijpelijke en overtuigende wijze uit hoe het komt dat de mens de plaats inneemt die hij nu inneemt. Terwijl op basis van objectieve feiten de mens ergens in het midden van de voedselpiramide thuishoort, is hij erin geslaagd de meest dominante positie in te nemen. Het vermogen van Sapiens, de mens, om verhalen te bedenken, heeft hem in staat gesteld zich te organiseren; de mythes hebben ervoor gezorgd - en zorgen er nog steeds voor - dat de mens, dankzij samenwerking, het machtigste wezen op deze planeet is geworden. Dat is nog maar het eerste hoofdstuk, maar hier worden al verbanden gelegd, die ik zelf nooit zou hebben gelegd, en die zo logisch, bijna vanzelfsprekend zijn, dat ik me voortdurend afvroeg of ik dit, wat Harari vertelt, al niet veel eerder had kunnen weten als ik wat beter had nagedacht. Het lijkt allemaal zo verbluffend voor de hand liggend, maar de verbanden die Harari legt, had ik nooit kunnen leggen.
De overgang van de mens als jager/verzamelaar naar agrariër was (zeker achteraf gezien) helemaal geen verbetering, zoals vaak wordt verondersteld. Vanaf dat moment werd de wereld onveiliger; er was bezit dat moest worden beschermd en het vormde de basis van overbevolking, ziektes e.d.
De nieuwsgierigheid van de Europeanen, voor een groot deel gebaseerd op de 'wijsheid' toe te geven dat we nog niet alles weten, heeft ertoe geleid dat de Europese, kapitalistische, zienswijze zo'n beetje de overheersende zienswijze is geworden.
Het is ondoenlijk om in een korte recensie dit boek recht te doen. Er staat zo veel in, Harari legt uiteenlopende zaken, o.m. over economie, geschiedenis, politiek, biologie en noem maar op, helder uit. Dit boek zou misschien wel verplichte kost moeten zijn voor iedereen die in het onderwijs gaat werken of al werkt.
Meermaals werd ik getroffen door een verbluffend inzicht en vele malen kon ik een 'tjonge' niet onderdrukken.
Het boek stemt tot nadenken, maakt nederig en relativeert. Op de een of andere manier heeft het boek op mij een geruststellende uitwerking.