Neem hier de tijd voor

Als een boek meer dan 500 pagina’s telt, dan word ik achterdochtig. Dat gevoel is niet zomaar uit de lucht komen vallen, maar langzaam ontstaan vanuit jarenlange leeservaring. Gelukkig zijn er altijd uitzonderingen (die dan weer de regel bevestigen) zoals deze dikke pil van Harstad. Tijdens het lezen heb ik goed opgelet, maar ik kan zo geen onderdelen aanwijzen die in aanmerking komen voor het rode potlood.

Nog even over de vertaling (door twee vertalers): die is heel goed. Wel heb ik me verbaasd over het gebruik van haakjes. Dat gebeurt in het begin bijna onafgebroken, soms hele alinea’s lang – vind ik erg storend bij het lezen – en gaandeweg verdwijnen die haakjes helemaal. Ik neem aan dat het zo uit het origineel is overgenomen. Erg vreemd.

Er worden in dit boek zoveel onderwerpen aangesneden dat iedere lezer wel iets van zijn gading kan vinden. In vele recensie kun je opsommingen vinden. Voor mij is de rode draad: het loslaten van bestaande en vertrouwde patronen, in je werk, in je woonomgeving en in je relaties met anderen. Het volgende citaat zet je flink aan het denken.

“Als je je oude ik verlaat, als dat al mogelijk is zonder dat het zich stiekem, als een verstekeling, terugtrekt in je ruggenmerg en daar de rest van je leven blijft kriebelen, je ’s nachts wakker maakt: waar blijft die dan? Blijft je oude ik bestaan, ergens waar hij meer welkom is, gaat hij terug naar waar hij vandaan kwam alsof hij is voorgeprogrammeerd om terug te keren naar zijn fabrieksinstellingen; steekt hij de oceaan over en zwerft hij alleen door de bergen, de fjorden, door metersdiepe sneeuw, maakt hij een omweg naar huis door donkere dagen en stralende zomers, slaapt hij onder de blote hemel op weg naar Stavanger, overweldigd door het noorderlicht en de blijdschap eindelijk van jou verlost te zijn? Mist hij je, mist hij de zekerheid dat jullie in elk geval elkaar hebben, en al was dat niet veel, het was in elk geval iets; of gaat je oude ik roemloos ten onder als je hem niet meer wilt hebben, zonder ook maar een spoor na te laten? En wat doe je als je hem op een dag wilt vragen terug te komen? Tot wie moet je je dan wenden?”

Nog een mooi voorbeeld van de lange vaak opsommende schrijfstijl van Harstad is het moment waarop de hoofdpersoon aanwezig is op een begrafenis. Hij gaat dan in zijn hoofd alle aanwezigen na en verzint bij iedereen een achtergrond op basis van leeftijd, uiterlijk en geslacht.

“Daar zit het jochie dat zijn best doet, maar er niet helemaal in slaagt om tot zich door te laten dringen wat het concept ‘er niet meer zijn’ of ‘niet meer terugkomen’ inhoudt, maar die het na een paar weken nadenken wel zal begrijpen en dat niet alleen, hij zal ook beseffen dat zijn ouders op een dag niet meer zullen terugkomen, en al zijn vrienden, en hij er op een dag zelf ook niet meer zal zijn en dat dat ieder moment kan gebeuren, hoewel het waarschijnlijk nog heel, heel lang duren zal, maar tijd (zo beseft hij weer twee weken later) is een relatief begrip en dat is bepaald geen goed nieuws en het werkelijke probleem nu is niet zozeer de vraag wat voor zin het dan nog heeft om zijn bord leeg te eten, gezond te eten en naar school te gaan, een goede opleiding te volgen, een baan te vinden waarmee hij hopelijk goed verdient en liefde en een meisje en een huis, auto en kinderen en een hobby en abonnementen op van alles en nog wat, om nog maar te zwijgen van het geregeld onderhouden van contacten met collega’s, vrienden en familie en op vakantie gaan om uit te rusten of naar spannende, verre en exotische oorden te reizen om je geest te ontwikkelen en je horizon te verbreden; het probleem, het echte probleem is dat niemand daar een antwoord op heeft. Dat vliegt hem aan.”

Zoals gezegd: een dikke pil, maar zeker de moeite waard.
Neem er wel de tijd voor.