Intiem, gestileerd egodocument

Karin Amatmoekrim schreef met 'Tenzij de Vader' (2016) een stilistisch doorwrocht egodocument over de problematische relatie met haar vader. In Paramaribo is de charismatische taekwondo grandmaster, Eric Lie, een fenomeen, maar in het leven van zijn dochter is hij vooral een onbereikbare figuur. Amatmoekrim maakt hem tot een voor haarzelf tastbare romanfiguur, waardoor ze hem genadeloos kan onderwerpen aan het kritische zelfonderzoek over de rol die hij speelt in de vorming van haar eigen identiteit. Het is geen autobiografie in de zin van 'wie was mijn vader', maar 'hoe krijgt mijn vader voor mezelf betekenis in mijn eigen gevoelens, gedachten en levensopvattingen.' Kan de schrijfster als hoogopgeleide Surinaams-Nederlandse meegaan met zijn rigide mannencodes, zijn conservatieve denkbeelden en zijn losse seksuele moraal? Wil ze dat eigenlijk nog wel? Zeker sinds ze ooit haar hart heeft gesloten voor een andere onbetrouwbare vaderfiguur: een stiefvader die uiteindelijk niet haar biologische vader bleek te zijn.

In haar opzet combineert Karin Amatmoekrim verschillende vertelstrategieën om haar narratief mee vorm te geven. Het heeft gefictionaliseerde passages met uitgebreide sfeerbeschrijvingen over de couleur locale van een Suriname dat ook voor de jonge Karin een exotische, onbekende plek blijkt. Het heeft opgetekende monologen waarin haar vader zijn gekleurde mening over de geschiedenis geeft. Het heeft literair-kritische terzijdes over de eigen opvattingen van Amatmoekrim over de rol die Suriname bijvoorbeeld in de Nederlandse literatuur speelt. Toch voelt het alsof de schrijfster geen bevredigende balans vindt tussen of ze de teugels over haar narratief strak vasthoudt, of dat ze het laat uitwaaieren om zo tot verrassende, nieuwe inzichten te komen. Ze schraapt met haar raamwerk vooral aan de oppervlakte, terwijl ze er geen fijn vertelritme of mogelijkheid tot het dieper uitwerken van interessante ideeën mee vindt. Hoewel het onsentimentele, intieme proza lekker weg leest, blijft het uiteindelijk voor mij net iets te oppervlakkig om een overweldigende indruk te maken.