Kate Mosse overtreft zichzelf

Ruim zeven jaar heeft Kate Mosse erover gedaan, maar met de publicatie van het lijvige Citadel (758 blz.) is haar Languedoc-Carcassonne-trilogie dan eindelijk afgerond. De eerste twee delen, Het verloren labyrint en De vergeten tombe, werden wereldwijde bestsellers en gezien de lovende recensies in Engeland en Amerika zal ook Citadel binnenkort dezelfde status bereiken.

Traditiegetrouw hanteert Kate Mosse in haar nieuwe boek een verteltrant waarbij ze twee periodes in de geschiedenis en twee verhaallijnen elkaar laat omarmen. De eerste verhaallijn begint in juli van het jaar 342 en draait om de jonge monnik Arinius, die een geheime Codex met een uiterst gevaarlijke (ketterse) tekst in veiligheid wil brengen. Op een stuk stof tekent hij een kaartje met de plaats waar hij de Codex in de bergen verstopt. Het kaartje verbergt hij in een kostbare fles.

De tweede verhaallijn begint zestienhonderd jaar later, in de zomer van het oorlogsjaar 1942. De jonge Sandrine (18 jaar) uit Carcassonne raakt door een toeval betrokken bij het verzet. Samen met haar zuster Marianne (23 jaar) en nog enkele vrouwen vormt zij de groep Citadel die Duitse transporten ontregelt, een illegale krant verspreidt en vijanden onschadelijk probeert te maken. Deze beide verhaallijnen zijn met elkaar verbonden doordat zowel de oude partizaan Baillard als de wrede collaborateur Authié, beiden met hun eigen (religieuze) motieven, jacht maken op de Codex die aan de voet van de Pyreneeën verscholen lijkt te zijn. 

Met Citadel heeft Kate Mosse ongetwijfeld het beste deel uit haar trilogie afgeleverd. Het verhaal dat zich afspeelt tijdens WO II is van een ontroerende schoonheid. We zien het jonge meisje Sandrine door de omstandigheden veranderen in een strijdbare vrouw die liever sterft dan te moeten leven onder het juk van een wrede dictatuur. Net als haar vrienden verloochent zij haar idealen niet, ondanks de doodsangst waarin zij soms verkeert. Zij is geen heldin, maar handelt met de moed der wanhoop en met het onwrikbare verlangen om in vrijheid te kunnen leven.

Hoewel het hoofdverhaal tijdens de oorlog speelt, houdt Mosse het aantal gruwelijkheden beperkt. Zij gaat gedetailleerde martelingen niet uit de weg en ook het bezoek aan een concentratiekamp levert hemelschreiende beelden op. Maar het hele boek door is de ergste bezoeking voor haar personages de continue angst voor het kloppen op de deur, de politie die mensen komt ophalen om hen naar de martelkelders of strafkampen te leiden. De wijze waarop Mosse deze permanente angst weet te verwerken in het verhaal is onvoorstelbaar knap en tastbaar.

De andere verhaallijn, rond de Codex, is in eerste instantie een beeldschoon reisverslag van de verzwakte monnik Arinius, die te voet duizenden kilometers aflegt. Maar als de monnik trouwt met de strijdbare Lupa wordt een parallel met Sandrine (1600 jaar later) duidelijk.

Ook ditmaal zijn Carcassonne en de Languedoc volwassen hoofdrolspelers. Mosse besteedt veel aandacht aan de beschrijving van de landschappen in de volle overtuiging dat de natuur van wezenlijke invloed is op de geestelijke gesteldheid en het gedrag van haar personages. Ze doet dat op zo’n filmische wijze dat de lezer af en toe het idee heeft zelf in de Franse heuvels en stadjes rond te lopen.

Maar de allergrootste kracht van Citadel is toch het menselijke. Pas onder extreme omstandigheden wordt duidelijk wie zwak is en daardoor zichzelf en anderen verraadt en wie het kan opbrengen om te vechten voor idealen, ondanks het risico daarbij het leven te laten. Stilistisch prachtig, inhoudelijk ijzersterk. Mosse overtreft zichzelf in dit epische verhaal over moed, idealisme en overtuiging. Het is beeldend, gevoelig, menselijk en heeft een ontstellende zeggingskracht. Een boek dat niemand onberoerd kan laten. Een van die zeldzame boeken ook waarvan de emotionele lading over enkele jaren nog steeds nagevoeld kan worden. Een beter en waardiger slot van de trilogie was niet denkbaar.