Beeldend en niet al te gecompliceerd

Al op jonge leeftijd was Aafke Romeijn bezig met muziek en het is dan ook niet zo heel erg vreemd dat ze hier vooral bekend door werd. Ze heeft echter ook opiniestukken geschreven voor onder andere De Volkskrant, LINDA, Vrij Nederland en Viva. Daarnaast heeft ze ook al zes boeken geschreven, maar die zijn nooit gepubliceerd omdat ze die te autobiografisch en te veel op zichzelf gericht vond. Met haar echte debuut, Concept M, dat in het voorjaar van 2018 is verschenen, is ze een andere weg ingeslagen. Het bevat zowel politiek, sciencefiction en suspense.

Hava Gerritsen is een 25-jarige vrouw met grijs haar, een doorschrijnende huid en diepzwarte ogen. Het is 2020 en ze woont in een op Nederland lijkend land. Net als veel andere mensen heeft ze last van kleurloosheid, een merkwaardige ziekte die voor hoge kosten zorgt. De medicatie, kleurstof, is schrikbarend duur en voor de overheid en de burgers niet meer te betalen. Een radicale groep denkt dat kleurlozen binnen afzienbare tijd een meerderheid gaan vormen, wat het einde van de westerse wereld betekent. Hava sluit zich bij hen aan, twijfelt aan haar eigen bestaan en gaat over tot actie.

Het verhaal wordt voorafgegaan door een adviesbrochure waarin de overheid richtlijnen heeft vastgesteld waaraan de kleurloze zich kan houden. Handig voor de patiënt, maar ook voor de lezer, want die weet hierdoor meteen wat er aan de hand is en waar het verhaal voornamelijk over gaat. Al vrij snel kan de lezer zijn eigen invulling aan de kleurloze geven, het kan namelijk symbool staan voor de onopvallende mens, de vluchteling, de chronisch zieke of iedere andere minderheidsgroep. De kleurloze wordt niet als volwaardig beschouwd en als het ware door de maatschappij uitgekotst. Daardoor, en dat komt in het verhaal ook goed naar voren, is de opkomst van het populisme zo’n succes, met als belangrijkste boegbeeld Sarah Liefkind, een vrouw die het midden houdt tussen Rita Verdonk en wijlen Pim Fortuyn.

Een groot deel van het verhaal speelt zich in het heden (2020) af, maar het zijn vooral de flashbacks die de aandacht trekken. Die terugblikken bestaan vooral uit herinneringen van Hava aan haar jeugd, haar kennismaking met de groep radicalen, maar ook hoe het komt dat ze zelf steeds extremer wordt. Dat is interessant om te lezen. Minder boeiend, hoewel onmisbaar voor het verhaal in z’n geheel, zijn de fragmenten uit radio-interviews of nieuwsberichten waarin de farmaceutische industrie en minister-president Julius Stork de lijdende voorwerpen zijn. Het aandeel daarvan is telkens kort, wat maar goed ook is, omdat de aandacht van de lezer anders toch wat zou kunnen verslappen.

Concept M is een over het algemeen beeldend geschreven verhaal in een niet al te gecompliceerde schrijfstijl. Het taalgebruik is eigentijds en vlot en af en toe hanteert Romeijn ook nog een mooie beeldspraak. De keuze van de auteur om het verhaal in de toekomst te laten afspelen wordt overigens op geen enkele manier duidelijk gemaakt. Het kan zijn dat ze dit bewust niet gedaan heeft, omdat ze hier in de volgende delen, en die lijken er te komen, op terug gaat komen. Dat zal ook de reden zijn dat het einde open is, wie dus nog met onbeantwoorde vragen zit, zal moeten wachten op een vervolg. In ieder geval is Romeijns debuut de moeite van het lezen waard.