Triest succesverhaal

Na A watermelon, a fish and a bible, Christy Lefteri’s debuut uit 2010, duurde het tot 2019 voor er weer een roman van haar uitkwam. Ze was bij haar vader op Cyprus toen ze besloot wat voor vluchtelingen te gaan doen. Ze vertrok naar Athene en werkte daar twee jaar als vrijwilliger in het Hope-Centre, een opvanghuis voor vrouwen en kinderen. De, soms gruwelijke, verhalen die ze daar hoorde inspireerden haar tot het schrijven van De bijenhouder van Aleppo, dat in 2019 in het Nederlands is verschenen.

Nuri Ibrahim is bijenhouder en woont met zijn vrouw Afra en zevenjarige zoontje Sami in Aleppo. De oorlog is in volle gang en bij een bombardement komt Sami om het leven en wordt Afra blind. Tot overmaat van ramp worden Nuri’s bijenkasten ook nog eens vernield. Redenen genoeg voor Nuri en Afra om Syrië te ontvluchten om in Groot-Brittannië een nieuw leven op te bouwen. Zijn neef en zakenpartner Mustafa woont daar al, is er een bijenhouderij begonnen en wacht op de komst van Nuri. De reis naar hun nieuwe land is er echter niet een die zonder gevaren is.

Het verhaal in De bijenhouder van Aleppo wordt verteld vanuit het perspectief van Nuri, maar staat in feite symbool voor dat van het merendeel van de vluchtelingen. Het is immers niet alleen zijn verhaal, maar ook dat van al zijn lotgenoten die door verschrikkelijke omstandigheden hun vaderland hebben moeten verlaten. Je laat namelijk alles achter je, je spullen, als daar ten minste nog wat van over is, maar ook alle herinneringen, vooral de mooie. Een hele stap die ervoor zorgt dat je leven een drastische verandering ondergaat. En dat is precies wat in deze roman beschreven wordt.

Ieder hoofdstuk begint in het heden, Nuri bevindt zich ondertussen in Groot-Brittannië, en maakt na een aantal bladzijden een flashback, ook weer in ieder hoofdstuk, waarin Nuri’s leven, maar vooral de vlucht van hem en zijn vrouw uitvoerig beschreven worden. Deze terugblikken verlopen chronologisch en daardoor maakt de lezer van begin tot eind mee wat Nuri heeft moeten doorstaan. Dat ligt overigens ook aan de manier waarop Lefteri het verhaal geschreven heeft. Die is beeldend, maar ook dusdanig dat je niet de indruk krijgt een fictief verhaal te lezen. Dat komt natuurlijk vooral doordat de auteur de vele verhalen van de vluchtelingen waarmee ze te maken heeft gehad erin verwerkt heeft. Die zijn vaak aangrijpend, triest, wanhopig en toch ook wel optimistisch. Het overbrengen van deze emoties is Lefteri dus uitstekend gelukt.

Van het feit dat de vluchtelingenproblematiek natuurlijk een zwaar thema is, is in dit boek niet zo heel erg veel te merken. Het verhaal is namelijk bijzonder toegankelijk en in een fijne en mooie stijl geschreven. Toch komt de ellende die de vluchtelingen doormaken heel goed naar voren: het uit nood geboren verlaten van hun eigen land, de zware reis naar hun nieuwe bestaan, de hulpverleners die het werk moeilijk aankunnen, de overvolle vluchtelingenkampen. Maar, en dat is de andere kant van dit alles, de hoop die iedere vluchteling heeft, blijft ook niet onderbelicht. En dat is misschien wel het mooie van het geheel, ondanks de problemen en eventuele tegenslagen zien ze hun toekomst optimistisch tegemoet.

Na afloop van het verhaal richt de auteur zich ook nog even tot de lezer. Hierin licht ze toe hoe ze tot het schrijven van De bijenhouder van Aleppo gekomen is. En dat het, hoe triest het feitelijk ook is, zo’n succesverhaal zou worden had ze waarschijnlijk in haar stoutste dromen niet verwacht.