Zonder meer de moeite waard

Tim Kamps is vooral bekend geworden als cabaretier in de cabaretgroep Rooyackers, Kamps & Kamps, die hij in 1997 samen met zijn broer Wart in 1997 heeft opgericht. Daarnaast is hij tevens muzikant, acteur en regisseur. Sinds kort kan daar auteur aan worden toegevoegd, want in oktober 2018 verscheen zijn debuutroman De verschrikkelijke jaren tachtig, een roman die zowel biografisch, autobiografisch als fictie is. Niet lang nadat zijn boek uitgekomen is, zijn de filmrechten van dit debuut verkocht.

In een woongroep in Rotterdam wonen één man, vier vrouwen en vijf kinderen, waaronder de achtjarige naamloze verteller en Donnie. De kinderen worden grotendeels aan hun lot overgelaten en de bewoners van de commune hebben wekelijks een huisvergadering, naakt. Verder wordt er erg veel geblowd. Dan vat Donnie het plan op om weg te gaan lopen. Het idee is om naar België te gaan, omdat de mayonaise daar veel lekkerder is. Maar in de praktijk blijkt dit een stuk lastiger te zijn dan gedacht.

Het verhaal begint met een aantal hoofdstukken waarin een algemeen beeld wordt geschetst van de commune en de bewoners daarvan, maar ook van de verteller zelf en Donnie. Wat daarbij opvalt, is dat die hoofdstukken kort en ultrakort zijn, wat overigens in de rest van het boek net zo is. Hierdoor vliegt het verhaal voorbij en heeft de lezer het boek in een mum van tijd uit. Na wat beschouwd kan worden als een introductie gaat het verhaal, of zelfs begint het verhaal in 1985, waarna het chronologisch oploopt tot aan 1990, dat tevens het einde van die verschrikkelijke jaren tachtig betekent.

Vanaf het begin krijgt de lezer al het gevoel dat het verhaal een weergave is van het leven dat de auteur zelf op jonge leeftijd heeft meegemaakt. Daarover wordt in het boek geen enkel uitsluitsel gegeven, maar in interviews heeft Kamps verteld dat hij zijn eigen ervaringen uit een woongroep heeft gecombineerd met die van een vriendin die tijdens haar kinderjaren in een commune woonde. Dat het verhaal, dat verder fictie is, daardoor realistisch en waargebeurd lijkt, is daar zonder meer een gevolg van.

De door de auteur gehanteerde schrijfstijl is luchtig, soms met een knipoog, maar bovenal prettig. Desondanks laat hij op de achtergrond wel doorschemeren dat de kinderen met misstanden te kampen hebben gehad. Het is immers niet voor niets dat jeugdzorg maatregelen heeft genomen en de commune daarna in de gaten is blijven houden. Aan het eind van het verhaal heeft Kamps nog een grote verrassing in petto, en dat is er dan echt een die je in het geheel niet ziet aankomen. Daaruit blijkt dan wel dat je, als je iets niet voor de volle honderd procent zeker weet, niet altijd uit moet gaan van een aanname. Doe je dat wel, dan kan het heel anders in elkaar zitten dan je aanvankelijk vermoedt.

De titel De verschrikkelijke jaren tachtig doet vermoeden dat het een rampzalige periode was. Voor de betrokkenen uit het verhaal was het waarschijnlijk ook niet al te rooskleurig, maar de lezer kan zich niet aan de indruk onttrekken dat de kinderen ook wel mooie periodes hebben gekend. En het debuut van Kamps, dat is origineel, boeiend en zonder meer de moeite waard.