Schrijnende (spionage)roman

“We came to the Agency by way of Radcliffe, Vassar, Smith. We were the first daughters of our families to earn degrees. Some of us spoke Mandarin. Some could fly planes. Some of us could handle a Colt 1873 better than John Wayne. But all we were asked when interviewed was, ‘Can you type?’”

Zo. De toon is gezet. Het echte spionagewerk bij de CIA is na WOII voorbehouden aan de mannen. De vrouwen, hoe capabel ze ook zijn, mogen rapporten typen. Er zijn echter uitzonderingen. De uit Rusland afkomstige Irina wordt gerekruteerd als koerier en verder opgeleid door ‘swallow’ Sally. Uiteindelijk raken beide vrouwen betrokken bij een propaganda-missie van de VS om de beroemdste roman van Boris Pasternak - Doctor Zhivago, natuurlijk - verboden in de Sovjet-Unie maar een razend succes in de rest van Europa, Rusland in te smokkelen en zijn werk te laten doen als subversief materiaal. Ondertussen ondervinden de auteur en zijn minnares de negatieve effecten van deze Westerse aandacht.

Hoe interessant ook, de lotgevallen van de minnares van Pasternak zijn het zwakste punt van The Secrets We Kept. De verspreiding van Doctor Zhivago is op verschillende manieren verweven met de levens van de CIA-vrouwen en er zijn aardige parallellen te vinden tussen de twee verhaallijnen, maar het feit blijft dat het boek, alle achtergrondinformatie ten spijt, eigenlijk gewoon een MacGuffin is. Pasternaks roman zou prima vervangen kunnen worden door (een missie omtrent) een ander object en het plot zou grotendeels hetzelfde blijven.

Verder is werkelijk alles nagenoeg perfect. De tegenwerking die Pasternak ondervindt vanuit de regering en de manier waarop zijn minnares Olga hieronder lijdt, is schrijnend. De verhouding tussen Pasternak en Olga is schitterend beschreven. Er is duidelijk veel liefde, maar ook veel onbegrip en ongenoegen. Ook de andere romances in het boek zijn prachtig en vaak hartverscheurend. De ‘typing pool’ functioneert als een soort Grieks chorus (hier zou ik zelf niet zo snel opgekomen zijn, ook al heb ik niet zo lang geleden The Penelopiad van Margaret Atwood gelezen, met net zo’n achtergrondkoor bestaande uit vrouwen), wat goed past in een plot met een flinke dosis tragedie.

Volgens mij is de les hier dat je, nadat je een uitstekende roman hebt gelezen, níét moet gaan bedenken of je een essentieel element kunt weglaten zonder het centrale plot of het verloop van het verhaal wezenlijk te veranderen. Helaas doe ik dat soms wel wat af en toe leidt tot verrassende ontdekkingen. (Looking for Alaska van John Green bijvoorbeeld zou zonder de hoofdpersoon nagenoeg hetzelfde boek zijn! Maar dat was toch al geen goed boek.)

The Secrets We Kept is een heerlijke roman met een flinke dosis geschiedenis en literatuur. Het heeft me van begin tot einde geboeid en, ja, net als andere lezers heb ik nu zin om Doctor Zhivago te gaan lezen!