Lezersrecensie
Chronisch ziek, en dan?
Aangezien veel verhalen over ziek zijn meestal een helder verloop hebben met diagnose, aftakeling, genezing of dood (Berkeljon 2019) schetst Hanna Bervoets, die zelf de genetische aandoening Ehlers-Danlos Syndroom heeft, een ander beeld in haar nieuwe roman: Welkom in het Rijk der zieken. Ze schrijft over Clay bij wie na lange tijd het Q-koortsvermoeidheidssyndroom wordt gediagnosticeerd. Hij blijft hoop houden voor genezing, maar raakt in de zoektocht naar acceptatie veel kwijt. Hoe ziet deze strijd eruit?
Dat het een heftige confrontatie is, steekt Bervoets niet onder stoelen of banken. Clay krijgt onder andere te maken met een kritische maatschappij, oneindig veel (nutteloze) behandelingen, onbegrip, eenzaamheid en spijt. Dit realistische beeld zet de lezer tot nadenken en kan jouw begrip voor chronisch zieken als kennis over de Q-koorts vergroten. Soms wil je Clay een schop onder zijn kont geven, maar je begrijpt ook zijn situatie en hebt medeleven. Aan de andere kant neemt Bervoets je mee naar het Rijk der zieken, waar op een creatieve en fantasierijke manier verhuld maatschappijkritiek wordt geuit. Wat voor wereld het precies is, bevalt te discussiëren (metafoor, koortsdroom, parallelle wereld). De witte en zwarte sterretjes aan het begin van ieder hoofdstuk verduidelijken in welke wereld je zit.
Bervoets hanteert een opvallend jij-perspectief en maakt bijzondere doch prachtige vergelijkingen “[…] een dag alleen met je lichaam is als een dag met een baby, je moet het in de gaten houden, het houdt je wakker maar je kunt er niet tegen praten, […] het houdt je binnen, gevangen, het houdt je weg van de wereld, isoleert je […]” (Bervoets 2019: 205). Duidelijker beschrijven hoe een ziek lichaam je gevangen kunt houden, kan bijna niet. In het Rijk der zieken is er juist een ik-perspectief. Deze wisseling van perspectieven doet iets met de lezer. Ook komen er andere tekstvormen aan bod, bijvoorbeeld forumberichten, waardoor geen pagina hetzelfde is.
Verder weergeeft Clay zijn verhaal op niet-chronologische wijze met enkele vooruitwijzingen over relationele onduidelijkheden: ‘Is dit dié bewuste middag dan? Kwam Marla zojuist langs, zit je nu met een schuldgevoel op de bank, heb je op dit moment spijt dat je niet wat aardiger tegen haar was?” (Bervoets 2019: 24). Je behoudt op deze manier je nieuwsgierigheid om verder te lezen. Wie is Marla? Waarom heeft Clay spijt? Wat is er gebeurd?
Bovenstaande elementen zorgen dat je moet opletten, maar maken de roman ook uniek. Voor haar andere romans ontving Bervoets allerlei prijzen, waaronder de Opzij Literatuurprijs (Lieve Céline 2011), BNG Bank Literatuurprijs (Ivanov 2016) en Frank Kellendonk-prijs voor haar hele oeuvre. Het zou me niks verbazen als ze hier ook een prijs voor binnensleept. Het is geen vrolijke roman maar blijft je bij en geeft je een vernieuwde blik op chronisch ziek zijn.
Bronnen en leestips:
- Berkeljon, S. (2019) ‘Ziek zijn is bijna een soort, zegt schrijfster Hanna Bervoets’ in: Volkskrant.
- Bervoets, H. (2019) Welkom in het Rijk der zieken. Amsterdam: Uitgeverij Pluim.
- Discussiepunten van leesclub Welkom in het Rijk der Zieken
Dat het een heftige confrontatie is, steekt Bervoets niet onder stoelen of banken. Clay krijgt onder andere te maken met een kritische maatschappij, oneindig veel (nutteloze) behandelingen, onbegrip, eenzaamheid en spijt. Dit realistische beeld zet de lezer tot nadenken en kan jouw begrip voor chronisch zieken als kennis over de Q-koorts vergroten. Soms wil je Clay een schop onder zijn kont geven, maar je begrijpt ook zijn situatie en hebt medeleven. Aan de andere kant neemt Bervoets je mee naar het Rijk der zieken, waar op een creatieve en fantasierijke manier verhuld maatschappijkritiek wordt geuit. Wat voor wereld het precies is, bevalt te discussiëren (metafoor, koortsdroom, parallelle wereld). De witte en zwarte sterretjes aan het begin van ieder hoofdstuk verduidelijken in welke wereld je zit.
Bervoets hanteert een opvallend jij-perspectief en maakt bijzondere doch prachtige vergelijkingen “[…] een dag alleen met je lichaam is als een dag met een baby, je moet het in de gaten houden, het houdt je wakker maar je kunt er niet tegen praten, […] het houdt je binnen, gevangen, het houdt je weg van de wereld, isoleert je […]” (Bervoets 2019: 205). Duidelijker beschrijven hoe een ziek lichaam je gevangen kunt houden, kan bijna niet. In het Rijk der zieken is er juist een ik-perspectief. Deze wisseling van perspectieven doet iets met de lezer. Ook komen er andere tekstvormen aan bod, bijvoorbeeld forumberichten, waardoor geen pagina hetzelfde is.
Verder weergeeft Clay zijn verhaal op niet-chronologische wijze met enkele vooruitwijzingen over relationele onduidelijkheden: ‘Is dit dié bewuste middag dan? Kwam Marla zojuist langs, zit je nu met een schuldgevoel op de bank, heb je op dit moment spijt dat je niet wat aardiger tegen haar was?” (Bervoets 2019: 24). Je behoudt op deze manier je nieuwsgierigheid om verder te lezen. Wie is Marla? Waarom heeft Clay spijt? Wat is er gebeurd?
Bovenstaande elementen zorgen dat je moet opletten, maar maken de roman ook uniek. Voor haar andere romans ontving Bervoets allerlei prijzen, waaronder de Opzij Literatuurprijs (Lieve Céline 2011), BNG Bank Literatuurprijs (Ivanov 2016) en Frank Kellendonk-prijs voor haar hele oeuvre. Het zou me niks verbazen als ze hier ook een prijs voor binnensleept. Het is geen vrolijke roman maar blijft je bij en geeft je een vernieuwde blik op chronisch ziek zijn.
Bronnen en leestips:
- Berkeljon, S. (2019) ‘Ziek zijn is bijna een soort, zegt schrijfster Hanna Bervoets’ in: Volkskrant.
- Bervoets, H. (2019) Welkom in het Rijk der zieken. Amsterdam: Uitgeverij Pluim.
- Discussiepunten van leesclub Welkom in het Rijk der Zieken
1
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Lisa Kiewit
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
