Kroniek van een apathische gechiedenisleraar

Geschiedenisleraar Jacob Visser maakt tijdens een van zijn lessen een ondoordachte opmerking. Als gevolg hiervan komt zijn leven in een maalstroom terecht. Een groepje neonazi's vat zijn uitspraken op als een oproep om tot actie over te gaan. Ze benoemen hem zelfs tot hun leider. Terwijl Jacob Visser vanaf de zijlijn toekijkt hoe zijn leven een compleet andere wending neemt, verschijnt hij meermaals in de media. De situatie loopt verder en verder uit de hand. Het lijkt hem nauwelijks te deren. Het hoofdpersonage van Visser is ontzettend apathisch - behalve in zijn mening over vrouwen. Hij omschrijft zijn eigen vrouw voortdurend als een pad en steekt in het begin van het boek zijn vinger in de kont van een slapend meisje. Ik vond het gedrag van Jacob Visser stuitend - en hij komt er mee weg. Een walgelijke scène die mij het leesplezier heeft ontnomen.

Eerder las ik al De goede zoon van Rob van Essen.

Uitgebluste geschiedenisleraar

Jacob Visser is leerkracht geschiedenis op de middelbare school. De stereotiepe variant: een vermoeide, uitgebluste docent. Samen met zijn vrouw woont hij op een woonerf. Ook hebben ze nog caravan op de boerenbuiten waar het gezin vroeger haar vakanties doorbracht. Vandaar de afbeelding op de cover. Visser en zijn vrouw zijn van elkaar vervreemd sinds de dood van hun dochter. Ondertussen staat hun andere dochter op het punt om te gaan trouwen - een situatie waar de geschiedenisleraar maar moeilijk mee om kan gaan.

Wanneer hij in één van zijn lessen een behoorlijk stomme opmerking maakt, komt het leven van Jacob Visser in een stroomversnelling terecht. Neonazi's scharen zich achter zijn opmerking en de media laat hem niet meer met rust. Hij wordt nauwlettend in de gaten gehouden door een journalist die vroeger met hem bevriend was, maar nu vastbesloten is hem aan de schandpaal te nagelen. Jacob Visser doet ondertussen niets dan toekijken.

Aanranding zonder gevolgen

Al op pagina 36 begon ik tegen dit boek te roepen. Een (minderjarig?) meisje ligt rustig te slapen, wanneer de volwassen hoofdpersoon haar rug streelt, haar billen aanraakt en vervolgens zijn pink tegen haar sluitspier duwt en naar binnen schuift. Ik werd hier oprecht misselijk van en wilde het boek het liefste wegsmijten. Ik heb dan ook lang getwijfeld of ik verder zou lezen, maar uiteindelijk besloten dit toch te doen. Vooral in de hoop dat het personage later de gevolgen van zijn acties onder ogen zou moeten komen. Helaas bleef een reactie uit.

Om het nog een iets erger te maken: Even later ontwaakt het meisje en geeft ze over. Jacob Visser 'helpt haar' door de kots van haar borsten te wassen (terwijl er enorm ongepaste gedachten door zijn hoofd spoken). Zelf vroeg ik me alleen maar af hoe je over je eigen borsten kunt heen kotsen. Even later moet de geschiedenisleraar ook het binnenste van haar dijen wassen, zelfs daar is ze vies. Ik vraag me echt af hoe dit meisje overgegeven heeft.

Hoewel de rest van Visser best intrigerend was - naast vreemd en bizar - kan ik er niet overheen stappen hoe luchtig er in dit boek met een aanranding wordt omgegaan. Terwijl het hoofdpersoon ongevraagd zijn vinger in iemands kont steekt, wordt hij hier letterlijk nooit op aangesproken of mee geconfronteerd. Dat vind ik een kwalijke zaak. Wat als lezers denken dat dit normaal is? Als er geen expliciete ja is horen dergelijke seksuele acties niet plaats te vinden. En als dit wel gebeurt in een boek, dan heb ik graag dat hier sancties tegenover staan. Dat er bijvoorbeeld een gesprek plaatsvindt waaruit blijkt dat dit niet oké is. Maar Jacob Visser komt er mee weg, zoals hij met al zijn vreemde fratsen weg lijkt te komen. En dat maakt me kwaad. Heb medelijden met mijn lief, want ik heb minstens een uur gemopperd, geschreeuwd en geklaagd over dit onrecht in Visser.

Een vrouwonvriendelijke neonazi

Sowieso is Jacob Visser geen personage dat ik graag zou tegenkomen in het dagelijkse leven. Buiten apathisch, is hij ook nog eens ontzettend vrouwonvriendelijk. Zo omschrijft hij zijn eigen vrouw meerdere malen als een pad en heeft hij het voortdurend over de pitjes in haar billen, de rimpels, ... Waarschijnlijk is hij zelf ook lelijk en uitgezakt, maar daar heeft niemand het dan weer over. Misschien zou hij eens in de spiegel moeten kijken.

Wanneer de neonazi's een uitspraak van Visser toe-eigenen, doet de geschiedenisleraar geen enkele moeite om zich van hun gedachtegoed te distantiëren. Gedurende het gehele boek wordt nooit echt duidelijk of hij het met hun eens is of niet. We weten zelfs niet wat hij precies in het klaslokaal gezegd heeft. Hoe dan ook lijkt het hem niets te kunnen schelen. Als hij niet treurde over de dood van zijn dochter, zou ik hem ervan verdenken over geen enkele emotie te beschikken.

"Het ene kind is dood, het andere leeft nog. Het is nooit andersom, dat het andere dood is en het ene nog leeft. Het kind dat leeft is altijd het andere, alsof het op de tweede plaats komt."

Het feit dat het hoofdpersonage zijn dochter is verloren, is geen excuus voor zijn wandaden. Een vader van dochters zou toch ook niet willen dat een andere man een van zijn dochters zo zou aanraken? Jacob Visser is echt een verknipt personage. Zijn probleem? Hij voelt zich niet verantwoordelijk voor zijn acties en niemand spreekt hem er op aan. Zo blijft hij in de waan dat dit gedrag oké is. En als hij er wel op aan wordt gesproken - in het geval van zijn ongepaste opmerking in het klaslokaal - lijkt hij een toeschouwer in zijn eigen leven te worden. Van een afstandje kijkt hij toe, zonder zelf ook maar moeite te doen om fouten recht te zetten. Om zijn excuses aan te bieden of afstand te nemen van de neonazi's.

Na een ondoordachte uitspraak wordt geschiedenisleraar Jacob Visser op non-actief gesteld. Neonazi's gebruiken zijn woorden voor een nieuwe revolutie. Ondanks de interessante thematiek van onmacht, onverwerkt verlies en de kracht van de media, was Visser absoluut niet aan mij besteed. Een enkele scène heeft het complete boek voor mij teniet gedaan. Een volwassen man die ongevraagd een (minderjarig?) meisje aanraakt en hier mee wegkomt - nee, dat kan mijn goedkeuring absoluut niet wegdragen. 

Deze recensie verscheen ook op Boekvinder.be.