Het eeuwige rauwe noodlot

De avond is ongemak - Marieke Lucas Rijneveld

De noodlottige neergang van het gezin begint met de dood van Matthies, hij is bij het schaatsen in een wak geschaatst en verdronken. Vader en moeder komen hier niet meer overheen. De hoofdpersoon Jas (zo genoemd omdat ze nooit haar jas wil uit doen, bang om uit elkaar te vallen) haar jongere zusje Hanna en oudere broer Obbe noemen zich daarna de drie koningen..
”… We praten niet over alles wat we nooit meer zullen vergeten…”(blz 85)
“… Over de doden praten we niet, die gedenken we…” (blz 117)
Na dit noodlot is de spaarzame liefde, die er in het gezin was, nog verder te zoeken, zowel de liefde tussen de ouders als de ouders naar de kinderen en de kinderen naar hun ouders. Jas en Hanna kunnen wel goed samen opschieten.
We zien alles door de bril van Jas ( 10 – 12 jaar) Het is een magisch realistische wereld, waarin God figureert, naar eigen inzicht verklaringen worden gezocht. Het leest voor mij als een grote associatieve woordenbrij waarbij haar gedachten overal en nergens heen duikelen . Soms in prachtige taal:
“… boosheid heeft scharnieren die nodig geolied moeten worden…”( blz 107)
“… moeder is vastgevroren in het wak van haar verdriet…”(blz 156)
En met veel Bijbelteksten en kreten van uit die Bijbel gelardeerd … maar zo depressief en ongemakkelijk…
“… in ongemak zijn we echt…”( blz 135)
Maar de taal geeft ook vlijmscherpe typeringen:
“… We groeiden op met het woord, maar de woorden ontbreken steeds vaker in de boerderij..”(blz 181)
Jas omschrijft het noodlot dat het gezin treft als de plagen van Egypte.
Het gezin wordt door de MKZ crisis getroffen. Het ontgaat de ouders volkomen wat er om hun heen gebeurt. De kinderen ontwikkelen een obsessieve belangstelling voor seksualiteit en dood. Obbe vertoont bizarre sadistische trekken.
Van dit boek word je niet vrolijk. Het mag dan poëtisch en mooi geschreven zijn… het maakt de inhoud niet aantrekkelijker. Ik heb het uitgelezen… maar met tegenzin!
2 sterren.