Een, als door een aardbeving, versplinterde jeugd.

Naschokken - Nadia Owusu
Dit memoir is geschreven door een jonge vrouw, die in haar jeugd niet de tijd en de mogelijkheid heeft gekregen ergens op de wereld te aarden, te wortelen. Een kind tussen culturen.
Haar moeder, Armeens-Amerikaans, heeft het gezin verlaten toen Nadia twee jaar was. Al direct in het begin beschrijft ze in poëtische taal een somber, bijna spookachtig beeld van haar moeder:
“… in het maanlicht is ze als een spookschip dat op verglaasde wateren drijft…
het moment is zo vergankelijk en ontastbaar, dat ik me afvraag, als een glimp van haar nog in zicht is, of ze er wel was…” (p.14)
Deze verlating is als een aardbeving in haar jonge leven, maar de ontwrichting wordt ook veroorzaakt door het werk van haar vader. Hij Ghanees, van koninklijke afkomst, werkt als VN afgezant over de hele wereld. Haar vader krijgt een ‘nieuwe’ vrouw, maar de relatie tussen haar en Nadine is slecht.
Het gezin woont afwisselend in: Rome, Dar es Salaam, Kumasi en Londen. Op de internationale scholen, op kostscholen, nergens heeft Nadia veiligheid gevonden. Haar huidskleur zorgde voor discriminatie. In Europa was ze Zwart! In Afrika werd ze als Wit ervaren. Dit zorgde ervoor dat ze op de raciale ladder altijd onderaan bungelde.
De hoofdstukken en beschrijvingen zijn gekoppeld aan de termen van een aardbeving: ‘eerste aardbeving, voorschokken, breuklijnen, hoofdschokken naschokken’
Als ze zeven jaar is vindt er in Armenië een aardbeving plaats. De familie van moeders kant is eerder gevlucht naar Amerika, maar deze aardbeving maakt diepe indruk op Nadia. Ze ontwikkelt een innerlijke seismometer voor haar eigen aardbevingen. Deze trilt als ze als achttienjarige in New York woont. Daar moet ze zichzelf ‘bedruipen’ en houdt er allerlei baantjes op na, bovendien studeert ze nog. Op een dag vindt ze op straat een blauwe schommelstoel, een stoel zoals die waar haar vader (overleden toen ze dertien was) altijd in zat. Ze sjouwt hem mee de trappen op naar haar kamer.
Haar seismometer blijft trillen:
“… zo hard dat het was alsof mijn lijf door de kracht zou exploderen…”(p.65)
Ze zakt weg in een depressie en probeert rust te vinden in de blauwe stoel. Een depressie over een omgewoelde jeugd, ontwrichtende ervaringen, over:
“… de breuklijnen waar wij allemaal op leven… mijn onopgeloste vragen gingen over de geologie van mijn ervaringen, over gebarsten oppervlakten, platentektoniek en ontketende energieën ”(p.67-68)
Is er een naam voor deze gekte? Woedt er een aardbeving in haar? Vuur? Een overstroming? Ze schrijft in haar dagboek: laat de waanzin maar komen.
Het verhaal springt van het heden, in de blauwe stoel naar het verleden, de herinneringen aan haar versplinterde jeugd, het trekken van de ene plek op aarde naar de volgende. De herinneringen die daar aan kleven zijn zeker niet positief te noemen. Bovendien komen beide ouders uit een familie met een veel bewogen geschiedenis, vanuit een gekoloniseerd land met slavernij (Ghana) en vanuit een familie die de Armeens genocide wist te overleven. Het was een bloedtrauma.
“… verdriet is als een trage inwendige bloeding… en hoewel het afzwakte… dit trauma is nog altijd aanwezig in mijn bloed…”(p.113)
Ze ervaart zelfs haar stem als een ‘breuklijngebiedsstem’, meerdere accenten, meerdere stemmen en ze schuren tegen elkaar. Net als de familiecontacten en de relaties, alles schuurt. Ze lijkt niet in staat een relatie op te bouwen.
Tien dagen verblijft ze u haar blauwe stoel. Hier doet ze een poging om zichzelf, haar stiefmoeder en moeder te begrijpen. Anderhalf jaar later schrijft ze:
”…ik ben bezig om uit de mistbanken van mijn twintiger jaren te kruipen…” (p.338)
Dan laat ze via een sterk stijlfiguur weten: “Ik zal je laten zien waar ik woon…”(14 herhalingen) Deze sterke herhaling leidt ons langs de lijnen van haar thuisgevoel:
“… ik ben gemaakt… van alle plekken waar ik bij probeerde te horen…van alle mensen naar wie ik verlangde… Ik ben stukken. Ik ben een geheel. Ik ben thuis.” (p. 349)
Een indringend boek over een versplinterde jeugd. In poëtische en schurende taal weet ze haar gevoel helder weer te geven in de metafoor van de aardbeving, die je beroofd van alle vertrouwen in stevige aarde, die je beroofd van alle veiligheid.
Naschokken, een veelbelovend debuut.