‘….vanachter een scheur in het gordijn van de tijd….’

Deze roman speelt zich af in het heden en in de tweede wereldoorlog. Wilfried Wils kijkt terug op zijn leven en doet dat door zijn memoires op te schrijven voor zijn achterkleinzoon. Het wordt een confronterend verhaal, zijn rol was niet altijd even fraai. Zoals velen destijds handelde ook hij zeer tweeslachtig
Wilfried is ‘stokoud’ en wordt nu verzorgd door Nicole, dat liever dan in een verzorgingshuis:
“… waar ze zich laten voederen met flauwekul en koude pap, een bingoavond van
kusmijnkloten en een Marokkaanse aan hun gat met een stuk wc-papier…”(blz 9).
De schoolcarrière van Wilfried verliep niet zo vlot, maar zijn vader wist een goede docent Frans en daar ging hij voor bijlessen naar toe. Deze persoon, steeds aangeduid met ‘Nijdig Baardje’, heeft hem wel door de examens gesleept en later ook een baantje bezorgd. Wilfried voelt er weinig voor om voor om in Duitsland aan het werk te moeten. Hij gaat naar de politie! Daar mag hij ‘helpen’ de gene die worden te werk gesteld op te pakken!! Hoe cynisch!
“…Voelt ge de ambiguïteit al krabben aan uw gat? Jonge gast wordt flik om niet naar
Duitsland te worden afgevoerd en als flik helpt hij mee mensen op te pakken die aan
dezelfde arbeidsdienst willen ontsnappen…” (blz 24)
De Antwerpse politie stelt niet zo veel rechtvaardigheid voor, zij moeten dansen naar de pijpen van de Duitse bezetters. Als politieagent moet hij gewoon mee helpen met het oppakken van Joden, met het uitvoeren van razzia’s. De tafrelen daarbij worden genadeloos scherp beschreven!
Bij de politie heeft Wilfried een vriend Lode. Als hij daar thuis bij de beenhouwersfamilie wordt uitgenodigd, blijkt Lode wel een heel aardige zus te hebben. Yvette wordt zijn vriendin. Zij neemt ook steeds het initiatief! Is dat tekenend voor Wil? Bij de politie neemt hij niet een duidelijk standpunt in, bij de razzia’s blijft hij het liefst aan de zijkant, bij het verzetswerk laat hij zich min of meer op sleeptouw nemen door Lode. Deze familie verbergt een Jood Chaim Lizke. Het wordt niet echt duidelijk of dit puur naastenliefde is, of dat dit door Lizke grof moet worden betaald met het geld van de ‘steentjes’. (diamanten)
Nijdig Baardje is een felle jodenjager! Hij verwacht van Wil dat deze aan zijn kant zal meespelen en neemt hem mee naar ‘zijn’ café, waar de Duitsers en hun sympathisanten bij elkaar komen. Wilfried fladdert van de ene naar de andere kant, hij is een ‘tweezak’. Hij collaboreert, hij zorgt goed voor zich zelf door de handel van de zwart handelaren mee te nemen naar huis:
“…Hier zigzagt een mens bvan het ene gat naar het andere ….. iedereen neemt hier
terwijl hij wordt genomen…” (blz 79)
door gebruik te maken van de ‘goodwill’ die hij via Nijdig Baardje bij de bezetters verkrijgt.
De taal in het boek is rauw, beeldend en doet aan als volkstaal.
“…waar de dood rondwaggelt als een volgevreten , maar nooit voldane strontzatte en
roekeloze hoerenbok…” (blz 308)
Het boek in zijn geheel is boeiend, maar er zaten voor mij ook delen in die reflecterend, filosofisch waren en waar de lijn van het verhaal te zeer werd vertraagd.
Het laatste daarentegen is snel, flitsend en zeer tot he point beschreven. Olyslagers zegt hierover: “Ik wilde black light, een stroboscopisch effect. Daar komt de rekening en de rekening komt in lichtflitsen…. Nu ga ik het met een paar klappen afmaken.”
De thema’s in dit boek zijn: de oorlog met de Jodenvervolging, goed en kwaad, morele ambiguïteit oftewel: tweezakkigheid. Door die schakeling in tijd van heden naar verleden, word je als lezer ook aangezet tot reflectie Het is gemakkelijk commentaar te leveren, maar hoe zou je zelf handelen? Wat doe je zelf heden ten dage aan de onrechtvaardigheid om je heen? Aan de misdaden tegen de menselijkheid?
Het slot is verbijsterend. Nicole zucht stil: “Uw kleinzoon heeft geen kinderen….”
“…Toch is het een grap, door Angelo bedacht of een ander monser da teert op wat er
tussen twee oren gebeurt.
Want als gij, mijn toehoorder, niet bestaat ….
Wie zegt mij dat iemand zoals ik besta?
Wie zegt dat wij bestaan?
Gij niet. ..” ( blz 333)